Απεβίωσε ο πρωτοπόρος της αναζήτησης εξωγήινων, αστρονόμος Φρανκ Ντρέικ

Πέθανε σε ηλικία 92 ετών, στο σπίτι του στην Καλιφόρνια, ο επιφανής ραδιοαστρονόμος Φρανκ Ντρέικ, διάσημος σε όλο τον κόσμο για την πρωτοπόρα έρευνα του πάνω στην αναζήτηση εξωγήινης νοημοσύνης. Ο Φρανκ Ντρέικ, ήταν ο… πατέρας της διάσημης ομώνυμης «Εξίσωσης Ντρέικ» (Drake Equation) που υπολογίζει τον πιθανό αριθμό εξωγήινων πολιτισμών στον γαλαξία μας με βάση μια σειρά από παραμέτρους.

Επρόκειτο για ένα θέμα ταμπού που φόβιζε τους αστρονόμους και συνεχίζει ακόμη να κρατά πολλούς σε απόσταση από τη σχετική έρευνα μέχρι σήμερα. Χάρη στην τόλμη του, ο Ντρέικ ενέπνευσε λίγους αλλά αποφασισμένους επιστήμονες να ασχοληθούν πιο σοβαρά με το ζήτημα. Σήμερα πια, χάρη στην ανακάλυψη χιλιάδων εξωπλανητών, η σημαντική ιστορική συνεισφορά του γίνεται καλύτερα αντιληπτή. Σε ένα σύμπαν που έχει ηλικία περίπου 13,8 δισεκατομμυρίων ετών, δεν είναι καθόλου απίθανο να έχουν υπάρξει πολιτισμοί σε άλλους κόσμους. Ο Ντρέικ υπήρξε καθηγητής αστρονομίας και αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας-Σάντα Κρουζ, καθώς επίσης επί 19 χρόνια πρόεδρος του Ινστιτούτου Αναζήτησης Εξωγήινης Νοημοσύνης (SETI). 

Το 1961, όσο εργαζόταν στο ραδιοτηλεσκόπιο National Radio Astronomy Observatory (NRAO) στη Δυτική Βιρτζίνια και ενώ είχε από το 1960 ξεκινήσει την πρώτη οργανωμένη έρευνα ραδιοσημάτων από “έξυπνες” εξωγήινες πηγές (Project Ozma), παρουσίασε τη διάσημη πια εξίσωση του που έκτοτε αποτέλεσε πλαίσιο αναφοράς για τις μελέτες αναφορά με την πιθανότητα να βρεθούν εξωγήινοι. Πέρα από την εξίσωση, η οποία ήταν ένα θεωρητικό κατασκεύασμα (που πήγε κόντρα στις προκαταλήψεις των συναδέλφων του, πολλοί από τους οποίους μέχρι σήμερα απαξιώνουν την έρευνα για τους εξωγήινους), σε όλη την καριέρα του εργάσθηκε για να τελειοποιήσει τις τεχνικές μεθόδους ανίχνευσης ραδιοσημάτων από εξωγήινη νοημοσύνη. Επίσης συμμετείχε στην ανακάλυψη των ζωνών ακτινοβολίας του Δία και έπαιξε σημαντικό ρόλο στις παρατηρήσεις που οδήγησαν στην κατανόηση των αστέρων νετρονίων (πάλσαρ). 

Ο Ντρέικ δημιούργησε το 1974 το πρώτο διαστρικό μήνυμα που μεταδόθηκε σκόπιμα στο διάστημα από τη Γη, γνωστό ως “μήνυμα Αρεσίμπο” από το όνομα του ομώνυμου ραδιοτηλεσκοπίου. Επίσης πήρε μέρος, μαζί με τον αστρονόμο Καρλ Σέιγκαν και άλλους, στον σχεδιασμό των μηνυμάτων στις πλάκες που τοποθετήθηκαν στις διαστημοσυσκευές Pioneer 10 και 11, καθώς επίσης του αντίστοιχου χρυσού δίσκου στα σκάφη Voyager 1 και 2, με μηνύματα προοριζόμενα να δουν εξωγήινοι (το κατά πόσο θα τα καταλάβουν είναι άλλο θέμα…). Ο Ντρέικ είχε γεννηθεί στο Σικάγο το 1930, είχε σπουδάσει φυσική στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ της Νέας Υόρκης και είχε πάρει το διδακτορικό του στην αστρονομία από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Μετά τη θητεία του στο ραδιοτηλεσκόπιο NRAO και αφού διεύθυνε το τηλεσκόπιο Αρεσίμπο στο Πουέρτο Ρίκο (1966-68), εργάστηκε στο Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), προτού γίνει καθηγητής αστρονομίας στο Κορνέλ (1976) και μετά στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας-Σάντα Κρουζ (1984-1996). Μετά τη συνταξιοδότηση του συνέχισε άοκνα τη μελέτη του πάνω στην ανίχνευση εξωγήινης ζωής, μέσω σχεδιασμού νέου τύπου ραδιοτηλεσκοπίων. Υπήρξε μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ και της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών.

Η εξίσωση του Ντρέηκ

Η εξίσωση του Ντρέηκ είναι φυσική εξίσωση που χρησιμοποιείται ως μέσο εκτίμησης για τον αριθμό των πιθανών εξωγήινων πολιτισμών στον Γαλαξία.[1][2] Δημιουργήθηκε το 1961 από τον Αμερικανό αστρονόμο Φρανκ Ντρέηκ με τον σκοπό της προώθησης του διαλόγου για την ύπαρξη εξωγήινων πολιτισμών στα πλαίσια του οργανισμού SETI,[3][4] και αποτελείται από 7 μεταβλητές,[3] όπου ανάλογα με τις τιμές που θα λάβουν το τελικό σύνολο των πιθανών πολιτισμών μπορεί να είναι πολύ υψηλό ή πολύ χαμηλό. Εξακολουθεί να χρησιμοποιείται συστηματικά ως εργαλείο της έρευνας για την ανακάλυψη εξωγήινης ζωής, ενώ η ανάπτυξη της εξίσωσης αποτελεί χρονικό ορόσημο της αστροβιολογίας.

Η συνολική εξίσωση εκφράζεται ως:

N = R∗ fp ne fl fi fc L

όπου το N είναι ο αριθμός των εξωγήινων πολιτισμών που προκύπτει.

Οι μεταβλητές της εξίσωσης είναι:

R∗, ο μέσος ρυθμός του σχηματισμού νέων αστέρων στον Γαλαξία,

fp, το ποσοστό των σχηματισμένων αστέρων οι οποίοι διαθέτουν πλανήτες,

ne για τα άστρα που διαθέτουν πλανήτες, ο μέσος αριθμός των πλανητών οι οποίοι πιθανώς μπορούν να υποστηρίξουν ζωή,

fl, το ποσοστό των πλανητών στους οποίους η ζωή αναπτύσσεται επιτυχώς,

fi, το ποσοστό των πλανητών στους οποίους υπάρχει νοήμων ζωή με τον δικό της πολιτισμό,

fc, το ποσοστό των πολιτισμών αυτών οι οποίοι έχουν τις τεχνικές δυνατότητες απομακρυσμένης επικοινωνίας

L, η χρονική διάρκεια κατά την οποία αυτοί οι πολιτισμοί εκπέμπουν ανιχνεύσιμα σήματα.

Οι πρώτες 3 παράμετροι λαμβάνουν τιμές οι οποίες προκύπτουν από αστρονομικές παρατηρήσεις, ενώ οι ενδεχόμενες τιμές των τελευταίων 4 παραμέτρων είναι εντελώς θεωρητικές από την στιγμή που δεν έχει ακόμα ανακαλυφθεί εξωγήινη ζωή εκτός του πλανήτη Γη. Οι αρχικές εκτιμήσεις του Ντρέηκ για τις μεταβλητές ήταν R∗ = 1 έτος−1 , fp = 0,2 με 0,5, ne = 1 με 5, fl = 1, fi = 1, fc = 0,1 με 0,2, L = 1.000 με 100.000.000 έτη. Βάσει των χαμηλών τιμών, ο αριθμός των εξωγήινων πολιτισμών που προκύπτει είναι 20, ενώ βάσει των υψηλών τιμών 50.000.000.

Οι σύγχρονες τιμές για τις μεταβλητές που μπορούν να μετρηθούν εκτιμώνται ως:

    R∗= 1,5 με 3 νέοι αστέρες ανά έτος (βάση της ηλιακής μάζας ανά έτος)

    fp = 1 πλανήτης ανά αστέρα

    ne = 3 με 5 πλανήτες ανά άστρο που διαθέτει πλανήτες και οι οποίοι μπορούν να υποστηρίξουν ζωή (αν και ο αριθμός αυτός έχει αμφισβητηθεί ως πολύ αισιόδοξος).