Πως οι αναφορές ΑΤΙΑ άλλαξαν με την ανάπτυξη της τεχνολογικής μας γνώσης

Έρευνα Νίκος Αποστολόπουλος

Το 1896, οι εφημερίδες σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να αναφέρουν καταγραφές διαφόρων μυστηριωδών «ιπτάμενων αντικειμένων» οι οποίες πραγματοποιούνταν σε πολύ χαμηλό ύψος σχεδόν πάνω από τα κεφάλια των κατοίκων των περιοχών αυτών. Αν και οι περιγραφές αυτές διαφέρουν αρκετά η μία με την άλλη, αρχικά οι μάρτυρες θεώρησαν πως ότι έβλεπαν δεν ήταν κάτι περισσότερο από τα μεγάλα τεχνολογικά επιτεύγματα του αιώνα αυτού. Ανάμεσα στις περιγραφές αυτές βρίσκουμε αρκετές πηγές που αναφέρουν την καταγραφή πηδαλιουχούμενων αερόστατων που πετούσαν με την χρήση μηχανών ατμού, άλλες όπου οι μάρτυρες είδαν μηχανοκίνητα φτερωτά σκάφη με έλικες σχήματος κοχλία, ενώ τέλος αρκετοί είναι εκείνοι που ενθυμούνται μια συγκεκριμένη ιπτάμενη μηχανή που ξεχώριζε επειδή ήταν εξοπλισμένη με έναν τρομερά ισχυρό προβολέα. Βεβαίως, πολλοί ήταν και αυτοί που ισχυρίστηκαν πως τα πλοιάρια αυτά που εντοπίστηκαν δεν ήταν φτιαγμένα από τους ανθρώπους αλλά επρόκειτο για εξωγήινη κατασκευή. Ήδη εκείνη την εποχή, οι άνθρωποι ενδιαφέρονταν βαθιά για τις αναφορές μεγάλων αστρονόμων που παρατήρησαν την ύπαρξη τεχνητών «καναλιών» (βλέπε: Ο αστρονόμος Πέρσιβαλ Λόουελ και οι "τεχνητές διώρυγες" στον πλανήτη Άρη) και άλλων μη φυσικών δομών στην επιφάνεια του πλανήτη Άρη – μια άποψη που διατυπώθηκε από τον Πέρσιβαλ Λόουελ, τον κορυφαίο αστρονόμο της χώρας.  Η συγκέντρωση αυτών των πληροφοριών που χρησιμοποιήθηκε λίγο πολύ ως την απόδειξη ύπαρξης εξελιγμένου  πολιτισμού στον Άρη, πυροδότησε με την σειρά της το πιστεύω ότι οι κάτοικοι του πλανήτη αυτού αποφάσισαν να μας επισκεφτούν.

Αν και η περιέργεια και η αμηχανία που προκαλεί η εμφάνιση των άγνωστων αυτών ιπτάμενων αντικειμένων παραμένει σταθερή, η απάντηση που δίνει η ανθρωπότητα αλλάζει με την πάροδο του χρόνου καθώς οι γνώσεις της και η τεχνολογία της αναπτύσσεται ολοένα και πιο πολύ. Σε κάθε περίπτωση αναφοράς ΑΤΙΑ, οι παρατηρητές επικαλέστηκαν τις προσωπικές τους εμπειρίες και τις επικρατούσες γνώσεις των παγκόσμιων γεγονότων για να κατανοήσουν αυτές τις νεφελώδεις εμφανίσεις. Με άλλα λόγια, οι υποθέσεις εδώ στη γη έχουν χρωματιστεί με την εκάστοτε επικρατούσα αντίληψη και την παγκόσμια γνώση για τα δρώμενα στον ουρανό. Αναφορές για περίεργα, θαυμαστά και συνάμα ανησυχητικά αντικείμενα στον ουρανό χρονολογούνται από τους αρχαίους χρόνους. Για παράδειγμα τον  17ο αιώνα, οι κομήτες και οι μετεωρίτες αναλύονταν μέσα από το πρίσμα της θρησκείας με αποτέλεσμα να αποτελούν είτε έναν κακό οιωνό των θεών ή ένα είδος θείας επικοινωνίας μεταξύ του Θεού και των ανθρώπων. Μέχρι τον 19ο αιώνα, ωστόσο, τα «ουράνια θαύματα» είχαν χάσει το μεγαλύτερο μέρος της θαυματουργής τους αύρας. Αντ 'αυτού, η εποχή της εκβιομηχάνισης μεταβίβασε το δέος της σε προϊόντα ανθρώπινης εφευρετικότητας. Το ατμόπλοιο, η ατμομηχανή, η φωτογραφία, η τηλεγραφία και η ωκεάνια επένδυση χαιρετίστηκαν ως «σύγχρονα θαύματα». Όλα ενσταλάζουν μια ευρεία αίσθηση προόδου - και άνοιξαν την πόρτα σε εικασίες σχετικά με το αν τα αντικείμενα στον ουρανό σηματοδότησαν περισσότερες αλλαγές.

Το αυξημένο σε αριθμό κύμα  μυστηριωδών παρατηρήσεων αεροσκαφών που ξεκίνησε το 1896 δεν προκάλεσε όμως ευρύτατο φόβο, όπως πολλοί πιστεύουν σήμερα. Απεναντίας η επικρατούσα εξήγηση για αυτά τα αεροσκάφη θα μπορούσε κάποιος να πει ότι ήταν αρκετά επίγεια αλλά και ταυτόχρονα περίεργη: Κάποιος έξυπνος εκκεντρικός είχε κατασκευάσει μια συσκευή δοκιμάζοντας τις δυνατότητές της. Από το 1800 και μετά, τέτοιες εμφανίσεις  αναφέρονται με όλο και περισσότερες λεπτομέρειες στις εφημερίδες και τα επιστημονικά έντυπα. Η Αγγλική Επιθεώρηση Φυσικής Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Χημείας, για παράδειγμα, δημοσίευσε τη μαρτυρία ενός παρατηρητή στο Χάτον Γκάρντεν  του Λονδίνου στα 1809. Ο άνθρωπος αυτός ξαφνιάστηκε βλέποντας «πολλούς μετεωρίτες» που τινάχτηκαν από ένα σύννεφο στη διάρκεια μιας δυνατής καταιγίδας. «Έμοιαζαν με εκτυφλωτικά στίγματα φωτός, που στροβιλίζονταν και διέσχιζαν τα σύννεφα. Ένα απ’ αυτά άρχισε να μεγαλώνει, και έφτασε σε λαμπρότητα την Αφροδίτη. Το αντικείμενο αυτό είχε μεγάλη ταχύτητα. Οι αστρονόμοι που κοιτάζουν με τηλεσκόπια παρατηρούν συχνά μυστηριώδη σχήματα που περνάνε μπροστά απ’ τον ήλιο και το φεγγάρι. Παρόμοια  φαινόμενα είναι επίσης συνηθισμένα και στους ωκεανούς. Αν και χρειάστηκε να περάσουν αρκετές δεκαετίες πριν οι αδελφοί Ράιτ πραγματοποιήσουν την πτήση τους  στο Κίτι Χοκ, η ύπαρξη επανδρωμένων διαστημοπλοίων είχε γίνει γενικά αποδεκτή. Ένα πηδαλιουχούμενο μπαλόνι (με ατσάλινο σκελετό και προωθητική μηχανή) είχε πετάξει πάνω από το Παρίσι στα 1852. 

Ο Αμερικανός εφευρέτης Σόλομον Άντριους  πέταξε μ’ ένα παρόμοιο σκάφος πάνω από τη Νέα Υόρκη το 1865, ενώ τέσσερα χρόνια αργότερα ένας εκπατρισμένος Άγγλος που λεγόταν Φρεντ Μάριοτ οδήγησε ένα μακρόστενο μπαλόνι με δυο φτερά και ατμοκίνητους έλικες στον ουρανό του Σαν Φρανσίσκο. Μετά το 1890 Αμερικανοί και Ευρωπαίοι έκαναν πειράματα με ανεμόπτερα και το Γραφείο Ευρεσιτεχνών των ΗΠΑ κατακλύστηκε με σχέδια ιπτάμενων μηχανών, τόσο πηδαλιουχούμενων αεροστάτων όσο και συσκευών βαρύτερων του αέρα. Οι λαμπρές προοπτικές της τεχνολογίας εμφανίστηκαν επίσης στο νέο λογοτεχνικό είδος της επιστημονικής φαντασίας, της οποίας ο σημαντικότερος εκπρόσωπος, ο Γάλλος Ιούλιος Βερν, απέκτησε τεράστια δημοτικότητα στην Αμερική. Το βιβλίο του «Ροβήρος ο Κατακτητής», που εκδόθηκε στην Αμερική το 1887, αναφέρεται σ’ ένα αεροσκάφος με τ’ όνομα Άλμπατρος που κάνει το γύρω της Γης. Ένας δημοφιλής και πολυγραφότατος Αμερικανός συγγραφέας, ο Λούις Φίλιπ Σενάριους έγραψε το 1880 τρεις ιστορίες σχετικές με διαστημόπλοια. Ο πρώτος πάντως Αμερικανός συγγραφέας αποκλειστικά βιβλίων επιστημονικής φαντασίας ήταν ο Ρόμπερτ Ντάνκαν Μιλν, από την Καλιφόρνια. Οι ιστορίες του, στις οποίες συχνά αναφέρονται διαστημόπλοια, δημοσιεύονταν τακτικά στις εφημερίδες του Σαν Φρανσίσκο πριν από την έκρηξη της «ουφομανίας» του 1896-97. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα εφευρέσεων και δημιουργικότητας η θεωρία των αερόπλοιων, που κυκλοφόρησε το χειμώνα του 1896, δε φάνηκε καθόλου απίστευτη.

Οι πιο σημαντικές παρατηρήσεις έγιναν στις Ηνωμένες Πολιτείες περί τα τέλη του 19^ου αιώνα. Ανάμεσα στο Νοέμβριο του 1896 και τον Απρίλιο του 1897, η χώρα πλημμύρισε από μία σειρά εμφανίσεων παράξενων αντικειμένων που ξεκίνησαν από την Καλιφόρνια και επεκτάθηκαν ανατολικά. Το φαινόμενο αυτό έγινε κοινό χαρακτηριστικό των σύγχρονων εμφανίσεων ΑΤΙΑ. Η αρχή έγινε ένα βροχερό απόγευμα, στις 17 Νοεμβρίου 1896, στο Σακραμέντο του Σαν Φρανσίσκο. Ένας οδηγός λεωφορείου, ο Τσάρλς Λασκ, στεκόταν έξω από το σπίτι του και κοίταζε τον ταραγμένο ουρανό, όταν είδε έκπληκτος ένα ισχυρό φως να κινείται σε ύψος 300 μέτρων περίπου. Ακριβώς πίσω του διακρινόταν ένα αμυδρό σχήμα, που προχωρούσε μαζί του. Άλλα άτομα, που βρίσκονταν κοντά σ’ ένα κυβερνητικό κτήριο, είδαν επίσης το «περιπλανώμενο αντικείμενο», όπως το χαρακτήρισε μια εφημερίδα, και ανέβηκαν στη θολωτή στέγη του κτηρίου για να το παρατηρήσουν καλύτερα. Κάποιος άλλος ισχυρίστηκε ότι είδε μόνο το αντικείμενο – που είχε σχήμα πούρου μ’ ένα είδος γόνδολας κρεμασμένης από κάτω του και μ’ ένα ζευγάρι τροχών σαν τα ποταμόπλοια – αλλά και δύο άντρες που βρίσκονταν πάνω σε κάτι που έμοιαζε με σκελετό ποδηλάτου. Ο ένας ακούστηκε να λέει στο σύντροφό του, «θα φτάσουμε στο Σαν Φρανσίσκο γύρω στις δωδεκάμισι». Πραγματικά, αργότερα το ίδιο βράδυ, ένα παρόμοιο αντικείμενο φάνηκε να γλιστράει με μεγαλοπρέπεια στον ουρανό του Σαν Φρανσίσκο, φωτίζοντας την πόλη μ’ έναν ισχυρό προβολέα. Τις επόμενες δύο εβδομάδες, οι εφημερίδες της Δυτικής Ακτής έδωσαν μεγάλη δημοσιότητα στην ιστορία. Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς τι έγινε στην συνέχεια. Στις 24 Νοεμβρίου αναφέρθηκε  η εμφάνιση του μυστηριώδους αντικειμένου πάνω από το Σαν Χοσέ και, ταυτόχρονα,  στην Τακόμα της Ουάσιγκτον, 1200 περίπου χιλιόμετρα βορειότερα. Την επόμενη μέρα θεάθηκε στο Όκλαντ και το Λος Άντζελες, 600 χιλιόμετρα πιο νότια. Ο Τύπος, πάντως, φάνηκε αρκετά συγκρατημένος. Στο Σαν Φρανσίσκο, ο Examiner απέδωσε το γεγονός «σε πιθανή επήρεια αλκοόλ», ενώ ο  Chronicle παρατήρησε με καυστικότητα ότι αυτό που είχαν δει στην πραγματικότητα οι μάρτυρες ήταν το φάντασμα του Διογένη, του γνωστού αρχαίου Έλληνα  που έψαχνε, με το φανάρι στο χέρι, να βρει κάποιον τίμιο άνθρωπο. Μετά από ένα μήνα πρωτοσέλιδων δημοσιεύσεων, η ιστορία με τα αερόπλοια άρχισε να ξεχνιέται στη Δυτική Ακτή. Το θέμα όμως δεν είχε εξαντληθεί. Το Φεβρουάριο ξαναήρθε στην επιφάνεια – αλλά αυτή τη φορά στις Κεντρικές Πολιτείες. Οι εμφανίσεις παράξενων αντικειμένων κόπασαν στο τέλος Απριλίου. Αν κι ένα από τα πιο μυστηριώδη επεισόδια της αμερικανικής ιστορίας πήρε τέλος, οι άνθρωποι συνέχισαν να αναρωτιούνται για την ύπαρξη τους, όπως ακριβώς και στην αρχή.  

Όμως, κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα, τα πράγματα άλλαξαν. Καθώς οι ευρωπαϊκές δυνάμεις επέκτειναν τις ένοπλες δυνάμεις τους και τα εθνικιστικά κινήματα προκάλεσαν μεγάλη  αναταραχή, η πιθανότητα πολέμου προκάλεσε άγχος  στους πολίτες για επικείμενη εισβολή. Ο κόσμος έβλεπε κυρίως την Γερμανία - σπίτι του νεοαποκτηθέντα Zeppelin, το οποίο θεώρησε και ως πιθανότερο επιτιθέμενο μηχάνημα από τον ουρανό. Στρατιωτικοί, πολιτικοί, και οι εφημερίδες στη Μεγάλη Βρετανία προειδοποιούσαν τους πολίτες έντονα για την πιθανότητα επίθεσης στα εδάφη τους από τα νεοδημιουργημένα  Zeppelins. Το αποτέλεσμα ήταν μια σειρά από  παρατηρήσεις - φάντασμα του Zeppelin από τους πανικοβλημένους πολίτες σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία το 1909, και έπειτα το  1912 και το 1913. Ιδίως δε όταν ξέσπασε ο πόλεμος τον Αύγουστο του 1914, το κύμα των παρατηρήσεων αυτόν έγινε ακόμα πιο έντονο. Κατά την διάρκεια λοιπόν της εποχής ανάπτυξης και ενδυνάμωσης της αεροπορίας, και το φόβο του πολέμου, υπήρξαν συνεχώς αναφορές για αγνώστου ταυτότητας ιπτάμενα αντικείμενα.

Ένα χρόνο μετά την παράδοση της Ναζιστικής Γερμανίας, η Σουηδία ήταν γεμάτη με τουλάχιστον χιλιάδες ειδήσεις περίεργων, ταχέως κινούμενων αντικειμένων στον ουρανό. Ξεκινώντας από τον Μάιο του 1946, οι κάτοικοι μαρτυρούσαν την παρουσία πυραύλων ή ιπτάμενων αντικειμένων τα οποία έμοιαζαν τρομερά με πύραυλο, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, που τα αντικείμενα αυτά πήραν την ονομασία «ρουκέτες φάντασμα», λόγω της φευγαλέας φύση τους. Η αλήθεια είναι πως ίσως οι κάτοικοι να μην έκαναν και τόσο λάθος στις μαρτυρίες τους αυτές. Αντί για άγνωστα αντικείμενα πιθανόν να έγιναν μάρτυρες ενός νέου είδους όπλου -πυραύλου για την ακρίβεια, που πλέον γνωρίζουμε ότι χρησιμοποιήθηκε κατά τον πόλεμο και ιδίως στον ουρανό της Σουηδίας (κυρίως τα έτη 1943 και 1944), όπου μια σειρά ρουκετών τύπου V1-V2 με αφετηρία την Γερμανία, είχαν κατά λάθος πέσει και συντριβεί στα εδάφη της χώρας της Σουηδίας. (Βλέπε: Η ιστορία των "Πυραύλων Φαντασμάτων" του 1946 πάνω από την Β. Ευρώπη).

Το επόμενο καλοκαίρι, ένας ιδιώτης πιλότος, ο Kenneth Arnold, παρατήρησε εννέα αντικείμενα να πετούν σε σχηματισμό “V” πάνω από το όρος Ρέινιερ, στην πολιτεία της Ουάσιγκτον. Μιλώντας αργότερα στον τύπο ισχυρίστηκε ότι είχαν σχήμα «ημισέληνου» και του θύμισαν δίσκους που πλανάρουν πάνω στο νερό. Ένας συντάκτης της εφημερίδας Eastern Oregonian ανέφερε ότι ο Arnold είδε «στρογγυλά» αντικείμενα, ενώ νέες αναφορές μίλαγαν για «δισκοειδή» αντικείμενα. Ένας ολοκαίνουργιος  όρος που ξεκίνησε μία νέα εποχή: Ιπτάμενος Δίσκος! Κοιτάζοντας πίσω τα γεγονότα χρόνια αργότερα, ο Άρνολντ σημείωσε: «Αυτό που με εξέπληξε περισσότερο ήταν το γεγονός ότι δεν μπορούσα να βρω καμία ουρά πάνω τους. Ήμουν σίγουρος ότι είχαν ουρές, αλλά φαίνεται πως με κάποιο τρόπο πρέπει να είχαν καμουφλαριστεί, έτσι ώστε η όρασή μου να μην τις αντιληφθεί. Ήξερα ότι η Πολεμική Αεροπορία ήταν πολύ επιδέξια στην γνώση και την χρήση του καμουφλάζ». Λίγο ημέρες αργότερα από το περιστατικό Arnold, τα «ιπτάμενα πιατάκια» όπως τα αποκαλούσαν έκαναν γρήγορα και την εμφάνιση τους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εκεί από την πρώτη εμφάνιση και για μια περίοδο δύο εβδομάδων ο αριθμός μαρτυριών ύπαρξης τους και πτήσης τους στον ουρανό αυξήθηκε ταχύτατα. Και καθώς τα νέα γινόντουσαν γνωστά παγκοσμίως, νέες μαρτυρίες βγήκαν στο φως, ερχόμενες από την Ευρώπη ως και την Νότια Αμερική. Τέλος μετά την δοκιμή των πυρηνικών βομβών στην Χιροσίμα και το Ναγκασάκι και με την αύξηση της έντασης ανάμεσα στα κράτη των ΗΠΑ και της Ρωσίας το φαινόμενο θέασης τους άγγιξε τα όρια της φαντασίας. Βρίσκοντας την στην πρώτη γραμμή του Ψυχρού Πολέμου, οι Γερμανοί και στις δύο πλευρές του σιδερένιου παραπετάσματος θεωρούσαν τις Ηνωμένες Πολιτείες τον πιο πιθανό ένοχο. Οι Δυτικογερμανοί θεωρούσαν ότι οι δίσκοι ήταν πειραματικοί πύραυλοι ή στρατιωτικά αεροσκάφη, ενώ οι Γερμανοί στο κομμουνιστικό ανατολικό μπλοκ θεώρησαν πιθανότερο ότι το όλο θέμα ήταν μια φάρσα που επινόησε η αμερικανική αμυντική βιομηχανία για να καλύψει τον παραφουσκωμένο προϋπολογισμό του πολέμου.

Άλλοι είχαν πιο περίπλοκες θεωρίες όπως ο Donald Keyhoe,  (20 Ιουνίου 1897 - 29 Νοεμβρίου 1988) πρώην Αμερικανός αεροπόρος του Ναυτικού των Ηνωμένων Πολιτειών, και συγγραφέας ιστοριών και άρθρων. Μετά το περιστατικό Arnold το ενδιαφέρον του για τα «ιπτάμενα πιατάκια» αυξήθηκε έντονα, αν και ο ίδιος αρχικά διατήρησε σκεπτικιστικές θέσεις στο φαινόμενο. Για κάποιο χρονικό διάστημα ασχολήθηκε με τις αναφορές ΑΤΙΑ για λογαριασμό του Αμερικανικού δημοφιλούς περιοδικού True. Τον Μάιο του 1949, μετά από σειρά αντιφατικών εκθέσεων που δημοσίευσε η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ, ο εκδότης Ken Purdy στράφηκε στον Keyhoe, ο οποίος όχι μόνο είχε γράψει για το περιοδικό, αλλά και γνώριζε καλά το Πεντάγωνο, ζητώντας του να εμβαθύνει στο θέμα. Κατά τη διάρκεια αυτής της έρευνας, ο Keyhoe ήταν πεπεισμένος πλέον ότι τα «ιπτάμενα πιατάκια» ήταν πραγματικά και ότι οι κυβερνητικές αρχές το γνώριζαν, αλλά επιθυμούσαν να κρατήσουν το θέμα μυστικό από φόβο μην υποκινήσουν έναν γενικό πανικό. Ο Keyhoe ισχυρίστηκε ότι άλλαξε το μυαλό του ως αποτέλεσμα συνεντεύξεων με ορισμένους αξιωματικούς, οι οποίοι του είπαν ότι δεν γνώριζαν τίποτα για το φαινόμενο, αλλά ταυτόχρονα τον εμπόδισαν να έχει πρόσβαση σε έγγραφα αναφορών ΑΤΙΑ. Το άρθρο του Keyhoe «Οι Ιπτάμενοι Δίσκοι είναι πραγματικοί», εμφανίστηκε τον Ιανουάριο του 1950 στο περιοδικό True, όπου ισχυρίστηκε ότι κάτοικοι ενός άλλου πλανήτη -κοινώς εξωγήινοι-  βρίσκονταν πίσω από την εμφάνιση των ΑΤΙΑ. Ο Keyhoe γράφει: «Ο ρυθμός αυτής της επιτήρησης αυξήθηκε ξαφνικά από το 1947, πιθανώς μετά τις δύο ατομικές εκρήξεις του 1945». Προχωρώντας την σκέψη αυτή λίγο παρακάτω, ο Keyhoe χτύπησε χορδή στην ήδη ολοένα αυξανόμενη θεώρηση αυτή. Μετά τον ΒΠΠ και κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950, φαινόταν ότι η επιστήμη και η μηχανική σημείωναν αξιοσημείωτα βήματα. Συγκεκριμένα, η ανάπτυξη πυροβόλων όπλων και πυραύλων, αεριωθούμενων αεροπλάνων, ατομικές βόμβες και βόμβες υδρογόνου, πυρηνική ενέργεια και δορυφόροι, σηματοδότησαν σε πολλούς ότι δεν υπήρχαν όρια - ούτε η ατμόσφαιρα της γης - στην τεχνολογική πρόοδο. Και αν ο πλανήτης μας βρισκόταν στα πρόθυρα της κατάκτησης του χώρου, δεν θα ήταν δύσκολο να φανταστούμε ότι οι πιο προηγμένοι πολιτισμοί κάπου αλλού ήταν ικανοί για ακόμη μεγαλύτερα πράγματα. Αλλά όλα αυτά έθεσαν μια ερώτηση. Γιατί οι εξωγήινοι μας επισκέπτονταν τώρα; Ο Keyhoe πίστευε ότι οι εξωγήινοι μας κρατούσαν σε παρατήρηση για πολύ καιρό. Μάρτυρες πλέον των πρόσφατων εκρήξεων ατομικών όπλων, είχαν αποφασίσει ότι οι κάτοικοι του πλανήτη Γη είχαν φθάσει τελικά σε αρκετά προχωρημένο στάδιο για να εξεταστούν πιο στενά. 

Η εποχή του Ιπτάμενου Δίσκου είχε αρχίσει. 

Όσον αφορά την παγκόσμια καταστροφή εξαιτίας των πυρηνικών όπλων αλλά και την περιβαλλοντική καταστροφή,  μεγάλωσαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '60, του '70 και του '80, και οι ισχυρισμοί για τα ΑΤΙΑ πήραν όλο και πιο δυσοίωνες αποχρώσεις.

Οι καιροί άλλαξαν. Το ίδιο έκανε για μια ακόμη φορά και το φαινόμενο των ΑΤΙΑ.