Η επιστημονική φαντασία έχει επηρεάσει σημαντικά τη στάση του κοινού απέναντι στα ΑΤΙΑ. Είναι εκπληκτικό πόσο πολύ αντανακλά αυτό το λογοτεχνικό είδος τις απόψεις του κόσμου μέσα από τα βιβλία, τις ταινίες και την τηλεόραση εδώ και έναν αιώνα. Ο Ιούλιος Βερν στη Γαλλία και ο Χ. Τζ. Γουέλς στην Αμερική ανέπτυξαν την ιδέα για ταξίδια πέρα από τη γη, μολονότι ο ιππότης, ποιητής και επιστήμονας του 17ου αιώνα Σιρανό ντε Μπερζεράκ έχει σημαντική συμβολή με τα βιβλία του στα ταξίδια ανθρώπων στον Άρη.
Στην Βρετανία, οι τρομακτικές εμπειρίες του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου με τα φρικτά «επιστημονικά» όπλα του – τα αεροπλάνα, τα άρματα μάχης, τα υποβρύχια και τα αέρια – οδήγησαν σε πτώση του ενδιαφέροντος για την επιστημονική φαντασία, αλλά το είδος αναπτύχθηκε στις ΗΠΑ, όπου οι άμεσες επιπτώσεις του πολέμου ήταν ανεπαίσθητες. Το «Συγκλονιστικό Βιβλίο (1919)» και οι «Εκπληκτικές Ιστορίες (1926)», αποδείχτηκαν τόσο δημοφιλή, ώστε σύντομα απέκτησαν ενθουσιώδεις αναγνώστες. Το «Εκπληκτικές Επιστημονικές Ιστορίες», το «Εκπληκτικές Διαστημικές Ιστορίες» και το «Συναρπαστικές Ιστορίες», μολονότι φαίνονται τρομερά αφελή σήμερα, είχαν αμέτρητους αναγνώστες και δημιούργησαν το «τέρας με τα μάτια εντόμου» από ένα μακρινό πλανήτη. Καθώς η επιστημονική πραγματικότητα απέδειξε ότι κανένας πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος δεν ήταν σε θέση να διατηρήσει ζωή, αυξήθηκε απλά η ακτίνα των πυραύλων και οι ικανότητες των εξωγήινων έτσι ώστε να μπορούν να μας επισκέπτονται. Ίσως ως αντίδραση στην κρίση και την απαισιοδοξία της δεκαετίας του 1930, η Αμερική να οδηγήθηκε στη δημιουργία ηρώων με εκπληκτικές ικανότητες τόσο στη γη όσο και στο διάστημα: τον Μπακ Ρότζερς, τον Φλας Γκόρντον και τον Σούπερμαν. Τη δεκαετία του 1950, όταν το φαινόμενο των ΑΤΙΑ γινόταν ευρέως γνωστό, είδαμε, κυρίως στις ΗΠΑ, μια πλημμύρα ταινιών με εισβολές από εξωγήινους. Η «Εισβολή Εξωγήινων Απαγωγέων (1956)» ήταν αναμφισβήτητα η καλύτερη από μια απέραντη σειρά παρόμοιων ασπρόμαυρων ταινιών με τίτλους κάπως λιγότερο τρομακτικούς από τα διαφημιστικά τους πόστερ, που έγραφαν: «Ορδές πράσινων τεράτων έρχονται από το διάστημα!» ή «Ο χρόνος κυλάει σε βάρος της ανθρώπινης φυλής» ή «Αυτό! Από το αχανές διάστημα».
Τα επόμενα χρόνια η τηλεόραση θα μπει σιγά, σιγά στο σπίτι κάθε Ευρωπαίου και μια ολόκληρη γενιά θα μεγαλώσει μαζί της. Το «Δόκτωρ Χου», του οποίου ο πρωταγωνιστής μπορούσε να ταξιδεύει στο χώρο και στο χρόνο και άλλαζε συνεχώς μορφή υποδυόμενος εφτά διαφορετικούς ρόλους, έγινε ένα δημοφιλέστατο θέαμα, απαλλαγμένο από τους γήινους περιορισμούς των Ντάλεκς και των ορίων των στούντιο. Από τις ΗΠΑ, όμως, όπου κυριαρχούσε η ιδέα των σκληρών και επίβουλων εξωγήινων, προήλθε η παραγωγή του Κουίν Μάρτιν «Οι Εισβολείς» με πρωταγωνιστή τον Ρόι Θινς. Ο Ουίλιαμ Κόνραντ διάβαζε τον πρόλογο με τη σπηλαιώδη φωνή του: «Άρχισε σε ένα έρημο εστιατόριο, με έναν άντρα που έχασε τον ύπνο του για πολύ καιρό…» Ο αρχιτέκτονας Ντέιβιντ Βίνσεντ αγωνίστηκε μόνος του σε σαράντα τρία επεισόδια, αφού κανένας άλλος δεν πίστευε ότι υπήρχαν εξωγήινοι που υπονόμευαν τον αμερικανικό πολιτισμό. Το χέρι του Μακάρθι και των ανθρώπων του, που έβλεπαν παντού τον κομμουνιστικό κίνδυνο, είναι εμφανές σ’ αυτή την παραγωγή, όπως άλλωστε και σε διάφορα άλλα φιλμ της δεκαετία του 1960, μεταξύ των οποίων και το «Εισβολή Εξωγήινων Απαγωγέων».
Τις επόμενες δεκαετίες πρόβαλαν ένα σαφώς πιο αισιόδοξο μήνυμα. Στο «Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου» και στο «E.T.», η τεχνολογία των εισβολέων είναι υπέρτερη αλλά οι προθέσεις αγαθές. Μάλιστα πολλοί ήρωες από το Διαστημόπλοιο Εντερπράιζ εκείνων των δεκαετιών έχουν αποτυπωθεί βαθιά στην καρδιά και στο μυαλό μας. Οι καλύτερες ταινίες επιστημονικές φαντασίας ανέκαθεν έκρυβαν μια μεγάλη καρδιά πίσω από τις (εκ πρώτης όψεως) περίπλοκες ιστορίες τους, λειτουργώντας ουσιαστικά ως μεταφορά για να εξερευνηθούν απόλυτα ανθρώπινες, καθημερινές ιδέες, όπως η απώλεια, η μοναξιά, η κοινωνικότητα, η αποδοχή του διαφορετικού, η ίδια η έννοια της αγάπης. Ομοίως και η «Άφιξη (2016)», ήδη από την αρχική, απρόσμενα συναισθηματική σκηνή, κάνει σαφές το γεγονός πως δεν πρόκειται να αφηγηθεί μια ψυχρή ιστορία για εξωγήινους, κινδύνους παγκόσμιων πολέμων και αμέτρητους, κλισέ ψευτοηρωισμούς. Αντίθετα, έχει στόχο να αποκαλύψει σταδιακά μια ακόμη ιστορία πίσω από τον μανδύα της «πρώτης επαφής», να εξερευνήσει μια ολόκληρη νέα θεώρηση σχετικά με την γλώσσα, την επικοινωνία και τον τρόπο που αυτές ορίζουν τελικά την αντίληψή μας και να αποδείξει αναντίρρητα πως οι καλύτερες ιστορίες με εξωγήινους δεν έχουν να κάνουν με το «εκεί έξω» αλλά με όσα κρύβονται μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο.
Όπως και η «Άφιξη» του Ντενίς Βιλνέβ, η «Επαφή (1997)» του Ζεμέκις δίνει έμφαση στο μέσο της επικοινωνίας ως το κυριότερο στοιχείο της αλληλεπίδρασης μεταξύ του ανθρώπινου και κάποιου εξωγήινου πολιτισμού. Εδώ βέβαια η «γλώσσα» περιλαμβάνει πρώτους αριθμούς (τα μαθηματικά ανέκαθεν είχαν το προβάδισμα ως μια έγκυρη διαγαλαξιακή γλώσσα), τρισδιάστατη απεικόνιση, ένα βίντεο από τους ολυμπιακούς του Χίτλερ που προσφέρεται ως η απόδειξη ότι τα δικά μας μηνύματα βρήκαν τελικά αποδέκτη και τα σχέδια για την κατασκευή μιας μηχανής που πρόκειται να προσφέρει την πολυπόθητη πρώτη επαφή. Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι η Γη δεν είναι ο μόνος πλανήτης που κατοικείται από νοήμονα όντα όπως και το γεγονός ότι αυτή η πρώτη επαφή μεταξύ της Δρος Αρογουέι (Τζόντι Φόστερ) και του εξωγήινου που πήρε την μορφή του πατέρα της (για μεγαλύτερη οικειότητα) αποτελεί απλά το πρώτο βήμα της ανθρωπότητας στην πορεία της προς την ένταξη σε μια διαπλανητική κοινωνία.
Λέγεται ότι, αφού η γοητεία της επιστημονικής φαντασίας είναι τόσο ισχυρή και ικανοποιεί τις ανάγκες εκείνων που λατρεύουν το άγνωστο ή επιδιώκουν να ξεφύγουν από την καθημερινότητα, θα έπρεπε σήμερα να υπάρχουν στρατιές ατόμων που δέχονται ότι η ζωή πέρα από το ηλιακό μας σύστημα δεν είναι μόνο πιθανή αλλά βέβαιη. Οι άνθρωποι όμως είναι πιο διορατικοί απ’ όσο θα τους ήθελαν οι παραγωγοί ταινιών και ξέρουν να ξεχωρίζουν τα γεγονότα από τη φαντασία. Η ταινία από το βιβλίο «Επικοινωνία» του Γουίτλι Στρίμπερ (1990) με πρωταγωνιστή τον Κρίστοφερ Γουόκεν, η οποία ορισμένες στιγμές είναι πραγματικά τρομακτική, δεν είχε ταμειακή επιτυχία. «Στις 25 Δεκεμβρίου 1985», έλεγε η διαφήμιση, «Ο Γουίτλι Στρίμπερ είδε ένα όνειρο… Μερικούς μήνες αργότερα έκανε την πιο συγκλονιστική ανακάλυψη της ζωής του ...τώρα θα κάνετε κι εσείς το ίδιο». Δεν έγινε όμως τίποτα. Ο κόσμος αδιαφόρησε εντελώς. Κι αν πέτυχε το «Άλιεν», αυτό δεν έγινε επειδή μια ολόκληρη γενιά αισθανόταν θαυμασμό για την απεραντοσύνη του διαστήματος, αλλά γιατί ήθελε να δει εκείνο το «πράγμα» που έβγαινε από το στήθος του Τζον Χαρτ. Όπως λέει ο Λες Κάιζερ στο Χόλυγουντ τη Δεκαετία του 1970: «Μην κλείνετε τα μάτια σας˙ διαφορετικά θα τρομάξετε».
