Καρλ Γιουνγκ και UFO: Απομυθοποιητής ή υποστηρικτής του φαινομένου;

Κάποιοι βλέπουν τον Καρλ Γιουνγκ ως απομυθοποιητή των UFO, άλλοι ως πιστό υποστηρικτή των UFO, αλλά η αλήθεια είναι κάπου στη μέση. Είτε έτσι είτε αλλιώς, είναι βέβαιο ότι ο Γιουνγκ ήταν ένας «άπληστος» ερευνητής των UFO και γοητευμένος με το θέμα. Έγραψε ένα βιβλίο για τον ψυχολογικό συμβολισμό και τον ρόλο που παίζει ο μύθος των UFO στο ασυνείδητο. Επιπλέον, σε αρκετές περιπτώσεις ο Γιουνγκ παραπονέθηκε ότι οι σπουδές του θα ήταν πολύ πιο εύκολες εάν το φαινόμενο των UFO δεν ήταν πραγματικό.

Γιουνγκ ο ψυχολόγος 

Ο Γιουνγκ γεννήθηκε στην Ελβετία το 1875. Ο πατέρας του ήταν πάστορας στην Ελβετική Μεταρρυθμισμένη Προτεσταντική Εκκλησία και η μητέρα του από πλούσια ελβετική οικογένεια. Ήταν το τέταρτο παιδί, αλλά ήταν το μόνο παιδί που επέζησε μέχρι την παιδική του ηλικία. Ως εκ τούτου, μεγάλωσε ως μοναχοπαίδι. Αργότερα, έγραψε ότι θυμόταν να απολαμβάνει τη μοναξιά του. Η πρώτη του εμπειρία με τη νεύρωση ήταν σε ηλικία δώδεκα ετών όταν ένας συμφοιτητής του τον έσπρωξε, με αποτέλεσμα να πέσει και να χτυπήσει το κεφάλι του στο έδαφος πολύ δυνατά. Θυμόταν ότι συνέδεε αυτή την εμπειρία με τη σχολική εργασία και όποτε έπρεπε να πάει στο σχολείο ή να κάνει σχολικές εργασίες λιποθυμούσε. Ακούγοντας κρυφά την ανησυχία των γονιών του ότι αυτή η κατάσταση θα τον έκανε να μην μπορεί να συντηρηθεί ως ενήλικας. 

Ο Καρλ Γιουνγκ πρώτος από δεξιά, και ο Σίγκμουντ Φρόυντ πρώτος από αριστερά σε φωτογραφία του 1909 στο πανεπιστήμιο Clark, Worcester, Massachusetts

Αν και ο Γιουνγκ είχε βαθύ ενδιαφέρον για την πνευματικότητα, οι εμπειρίες του του προκάλεσαν ενδιαφέρον για την ψυχολογία και αποφάσισε να ακολουθήσει μια καριέρα στην ιατρική. Δεν άργησε να συνειδητοποιήσει ότι οι σπουδές στην ψυχολογία θα του επέτρεπαν να συνδυάσει τα ενδιαφέροντά του για την ιατρική και την πνευματικότητα, και το 1902, ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή, με τίτλο «Σχετικά με την ψυχολογία και την παθολογία των λεγόμενων απόκρυφων φαινομένων.» Αποφοίτησε με πτυχίο ιατρικής από το Πανεπιστήμιο της Βασιλείας. Μετά την αποφοίτησή του, ο Γιουνγκ πήγε να εργαστεί με ασθενείς στο άσυλο του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης. Έγραψε μια εργασία για τον συσχετισμό λέξεων που έστειλε στον Σίγκμουντ Φρόιντ. Ο Φρόιντ εντυπωσιάστηκε με το έργο του Γιουνγκ και γρήγορα ήρθαν πολύ κοντά. Ο Φρόυντ θεωρούσε τον Γιουνγκ διάδοχό του. Ωστόσο, μετά από αρκετά χρόνια, ο Γιουνγκ άρχισε να αναπτύσσει τις δικές του ιδέες πέρα ​​από το έργο του Φρόιντ και λόγω των διαφωνιών τους, η σχέση έγινε αντιπαλότητα. 

Η δουλειά του Φρόιντ με το εγώ και το ασυνείδητο χρησίμευσε ως θεμέλιο για το έργο του Γιουνγκ. Και οι δύο ένιωσαν ότι οι αποσυνδέσεις μεταξύ του συνειδητού και του ασυνείδητου μυαλού προκαλούσαν νεύρωση στους ανθρώπους. Και οι δύο βασίστηκαν επίσης στην ερμηνεία των ονείρων για να εξερευνήσουν το ασυνείδητο μυαλό ενός ατόμου ως μέθοδο για τη μετέπειτα επίλυση της νεύρωσης. Στην πραγματικότητα, μια ιστορία υποστηρίζει ότι ο Γιουνγκ και ο Φρόιντ ερμήνευσαν ο ένας τα όνειρα του άλλου, διαφώνησαν εντελώς και οι δύο με τις αναλύσεις, επισπεύδοντας έτσι τη διάλυση της φιλίας τους. Ένας σημαντικός τομέας διαφωνίας μεταξύ των δύο ήταν ότι ο Γιουνγκ δεν πίστευε ότι το ασυνείδητο ενός ατόμου καθοδηγείται αποκλειστικά από σεξουαλικές επιθυμίες, όπως έκανε ο Φρόιντ. Ο Γιουνγκ πίστευε ότι άλλα δυνατά συναισθήματα όπως ο φόβος και η φιλοδοξία είχαν εξίσου επιρροή. 

Συνέλαβε επίσης ένα βαθύτερο επίπεδο του ασυνείδητου που ονομάζεται συλλογικό ασυνείδητο, το οποίο πίστευε ότι είναι ένα μέρος του ασυνείδητου νου μας που έχει ιδέες και έννοιες που μοιράζονται όλη η ανθρωπότητα. Πίστευε ότι αυτές οι βασικές ιδέες στη συνέχεια διαμορφώνονται από τις πολιτισμικές μας αντιλήψεις και την προσωπική μας εμπειρία. Για παράδειγμα, όλοι έχουμε ιδέες γύρω από τις έννοιες της μητέρας, του πατέρα, των σοφών γερόντων κ.λπ. Ο Γιουνγκ ονόμασε αυτές τις κοινές έννοιες αρχέτυπα. Ο Γιουνγκ θεώρησε ότι αυτά τα αρχέτυπα όχι μόνο θα εκδηλώνονταν στα όνειρα, αλλά θα μπορούσαν να φανούν στα δημιουργικά έργα και τη συμπεριφορά των ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένης της τέχνης, της θρησκείας και της μυθολογίας.

Γιουνγκ και Αλχημεία

Η ιδέα του αρχέτυπου έκανε τον Γιουνγκ να έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα UFO. Όταν ο Γιουνγκ ερμήνευε το ψυχολογικό νόημα, έψαχνε για αρχετυπικές φιγούρες. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, τέτοιες φιγούρες θα μπορούσαν να είναι η μητέρα ή ο πατέρας. Όμως, σε μια μυθολογική ιστορία, το αρχέτυπο μπορεί να είναι ο ήρωας, ένας δράκος ή ακόμα και μια πλανητική οντότητα όπως ο ήλιος. Ωστόσο, ο Γιουνγκ είχε επίσης ενδιαφέρον για την αλχημεία. Η αλχημεία συνδέεται συνήθως με θρύλους αρχαίων μυστικιστών που προσπαθούν να ξετυλίξουν το μυστικό της μετατροπής του μολύβδου σε χρυσό. Το έργο των αλχημιστών πιστώνεται με την ανάπτυξη της σύγχρονης χημείας. 

Η Tabula Smaradina (Σμαραγδένια Ταμπλέτα), μια εκτύπωση του Mathias Merian από το 1600 που εμφανίζει αλχημικά σύμβολα και εικόνες. 

Ωστόσο, μια άλλη πλευρά της αλχημείας είναι πνευματικής φύσης, που σχετίζεται με την προσωπική μεταμόρφωση. Ο Γιουνγκ είχε πάθος για την αλχημεία  και με αυτή την έννοια ένιωθε ότι ο μεταλλικός μόλυβδος ήταν μεταφορά για μια ακάθαρτη ψυχή, ενώ ο χρυσός ήταν μια μεταφορά για μια τελειοποιημένη ψυχή. Το ενδιαφέρον του Γιουνγκ για την αλχημεία ήταν επομένως μια μέθοδος εξαγνισμού της ψυχής. Ο Γιουνγκ έγραψε μερικά βιβλία που επικεντρώθηκαν στην ερμηνεία του αλχημικού συμβολισμού και των διαδικασιών ως διαφορετικά στάδια προσωπικής ανάπτυξης που αντικατοπτρίζουν τις ιδέες του. Ένιωθε ότι αυτά τα σύμβολα ήταν αρχέτυπα που ασυνείδητα εκδηλώνονταν στο έργο των αλχημιστών. Αν και αναγνώρισε τους φυσικούς στόχους της αλχημείας (μια προσπάθεια μετατροπής του μολύβδου σε χρυσό), ο Γιουνγκ δεν του έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στα γραπτά του και εστίασε στις μη φυσικές πτυχές, που σχετίζονταν με τις ψυχολογικές του θεωρίες. Αυτό μοιάζει πολύ με τον τρόπο που προσέγγισε το θέμα των UFO.

Γιουνγκ και UFO

Το 1951, ο Γιουνγκ έγραψε σε έναν φίλο στις Ηνωμένες Πολιτείες: «Είμαι μπερδεμένος μέχρι θανάτου σχετικά με τα φαινόμενα, γιατί δεν έχω καταφέρει ακόμα να καταλάβω με αρκετή βεβαιότητα αν το όλο θέμα είναι μια φήμη με ταυτόχρονη μοναδική και μαζική ψευδαίσθηση, ή ένα καθαρό γεγονός». 

Αν και ο Γιουνγκ έδειξε ενδιαφέρον για το μυστήριο της φυσικής πραγματικότητας του φαινομένου των UFO, επαγγελματικά δήλωσε: «Ως ψυχολόγος, δεν έχω τα προσόντα να συνεισφέρω κάτι χρήσιμο στο ζήτημα της φυσικής πραγματικότητας των UFO». Ωστόσο, ο Γιουνγκ θα μπορούσε να συνεισφέρει αναλύοντας την αναμφισβήτητη ψυχολογική πλευρά του φαινομένου των UFO. Το 1958, αρκετές από τις εργασίες του Γιουνγκ σχετικά με την ψυχολογία των UFO δημοσιεύθηκαν σε ένα βιβλίο. Εκδόθηκε αρχικά στα γερμανικά, αλλά το 1959 μεταφράστηκε στα αγγλικά με τον τίτλο, Flying Saucers: A Modern Myth of Things Seen in the Skies. Στο βιβλίο, ο Γιουνγκ υποστήριξε ότι αν και μπορεί να υπάρχει μια φυσική πραγματικότητα στα UFO, υπάρχει σίγουρα ένα μέρος του φαινομένου που είναι φαντασία. Εξέτασε τη δυσκολία που έχουν πολλοί να αποδεχτούν φανταστικές ιστορίες UFO, ακόμη και όταν προέρχονται από πιλότους, και επισημαίνει: «Το χειρότερο είναι ότι οι περισσότερες ιστορίες προέρχονται από την Αμερική, τη χώρα των υπερθετικών και της επιστημονικής φαντασίας». Για λόγους επιχειρηματολογίας και για να εξετάσει τις ψυχολογικές πτυχές του φαινομένου, ο Γιουνγκ υπέθεσε ότι τα UFO είναι φαντασία. Αυτή είναι μια σημαντική πτυχή που πολλοί κριτικοί παραβλέπουν όταν χαρακτηρίζουν τον Γιουνγκ ως εντελώς απορριπτικό του φαινομένου. 

Οι ερευνητές των UFO τείνουν επίσης να μην εκτιμούν τα μέρη του βιβλίου του Γιουνγκ στο οποίο εξέτασε το φαινόμενο των UFO σε σχέση με την αρχετυπική απεικόνιση και τον αλχημικό συμβολισμό. Ο ίδιος ο Γιουνγκ διαβεβαιώνει τους αναγνώστες του ότι αν και το έργο του μπορεί να φαίνεται ως «αχαλίνωτη φαντασία» σε όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με την ψυχολογία, στην πραγματικότητα βασίζεται σε «ενδελεχή έρευνα στην ιστορία των συμβόλων». Στο βιβλίο του, ο Γιουνγκ  παρατήρησε ότι οι περισσότερες θεάσεις UFO περιγράφουν τα αντικείμενα σε σχήμα δίσκου, το οποίο είναι ένα σύμβολο που εμφανίζεται συχνά στην αλχημεία και υπήρχε στη μυθολογία άλλων πολιτισμών. Για παράδειγμα, το ινδουιστικό και βουδιστικό σύμβολο της μάνταλα είναι ένα κυκλικό σύμβολο σε σχήμα δίσκου. Ο Γιουνγκ πίστευε ότι η μάνταλα είναι μια προστατευτική σφαίρα, η οποία εκμαιεύεται στο ασυνείδητο σε περιόδους συναισθηματικής έντασης. Ο Γιουνγκ σημείωσε ότι, σε εποχές πολλών θεάσεων UFO, ο κόσμος βρισκόταν υπό συλλογικό άγχος λόγω των «ρωσικών πολιτικών και των ακόμα απρόβλεπτων συνεπειών τους». Εν ολίγοις, ένιωθε ότι ίσως τα UFO να εμφανίζονταν σε οράματα εκείνη την εποχή λόγω των ταραχών του Ψυχρού Πολέμου, και ότι τα UFO ήταν μια εκδήλωση ανάγκης για προστασία και σωτηρία. 

Το Basel Broadsheet από το 1566 που αναλύθηκε από τον Καρλ Γιουνγκ στο βιβλίο του Flying Saucer.

Το βιβλίο του Γιουνγκ παρείχε επίσης λεπτομέρειες και ανάλυση συγκεκριμένων θεάσεων. Μία από τις σημαντικές συνεισφορές στην ουφολογία που έγινε από το βιβλίο είναι η εστίαση σε δύο ιστορικά φυλλάδια, έναν τύπο αρχαίας εφημερίδας, που κατέγραφε μυστηριώδεις εμφανίσεις που πολλοί έχουν υποθέσει ότι σχετίζονται με UFO. Αν και ο Γιουνγκ υποστήριξε ότι αυτές οι αναφορές υπήρχαν στη βιβλιογραφία των UFO πριν από τη δημοσίευση του βιβλίου του, ο Γιουνγκ σαφώς τις έκανε πιο δημοφιλείς ως πιθανές αρχαίες θεάσεις UFO. Το πρώτο αναφέρεται ως το Basel Broadsheet και χρονολογείται από το 1566. Γράφτηκε από τον Samuel Coccius και είναι μια αναφορά για «πολλές μεγάλες μαύρες σφαίρες» που φάνηκαν να πετούν μπροστά από τον ήλιο «με μεγάλη ταχύτητα». Το Basel Broadsheet σημειώνει, «Μερικά από αυτά έγιναν κόκκινα και φλογερά και στη συνέχεια ξεθώριασαν και έσβησαν». Ο Γιουνγκ  παρατήρησε την ομοιότητα αυτού του φαινομένου με τις σύγχρονες αναφορές UFO.

Η φυσική πραγματικότητα των UFO

Στο βιβλίο του ο Γιουνγκ εξέτασε επίσης την πιθανότητα της φυσικής πραγματικότητας των UFO. Σημείωσε ότι, «δυστυχώς», τα UFO δεν μπορούν να απορριφθούν ως καθαρά ψυχολογικής φύσης. Επισήμανε πολλές θεάσεις, μερικές από τις οποίες έχουν πιαστεί σε φωτογραφίες και στα ραντάρ. Ο Γιουνγκ κορόιδευε ακόμη και τον αστρονόμο Ντόναλντ Μένζελ, έναν απομυθοποιητή των ΑΤΙΑ, λέγοντας ότι «δεν κατάφερε, παρά τις προσπάθειές του, να προσφέρει μια επιστημονική εξήγηση έστω και μίας αυθεντικής αναφοράς ΑΤΙΑ». Ο Γιουνγκ  ήταν γνώστης της έρευνας για τα UFO. Έγραψε: «από το 1947 έχω συλλέξει όλα τα βιβλία που μπορούσα να βρω πάνω στο θέμα». Ήταν επίσης μέλος της Εθνικής Επιτροπής Ερευνών για τα Εναέρια Φαινόμενα (NICAP), μιας πρώιμης μη στρατιωτικής οργάνωσης UFO που περιλάμβανε πολλά αξιόπιστα μέλη. Μάλιστα, στο βιβλίο του, ο Γιουνγκ αναφερόταν συχνά στο έργο του Ταγματάρχη Donald Keyhoe, συνιδρυτή και διευθυντή της NICAP. Πριν από την κυκλοφορία του βιβλίου του, ο Γιουνγκ  θεωρήθηκε από τους ερευνητές των UFO ως υποστηρικτής της φυσικής πραγματικότητας των UFO. Το 1955, έγραψε ένα άρθρο για τα UFO για ένα βρετανικό περιοδικό που ονομάζεται Flying Saucer Review. Στο άρθρο, ο Γιουνγκ δήλωσε ότι δεν είχε δει ποτέ UFO ο ίδιος, αλλά ότι «Μπορώ να πω με βεβαιότητα: «αυτά τα πράγματα δεν είναι μια απλή φήμη, κάτι έχουν δει». 

Συνέχισε υποστηρίζοντας ότι η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ «παρά τις αντιφατικές δηλώσεις της», θεωρεί το φαινόμενο πραγματικό και διεξάγουν επίσημες έρευνες. Προειδοποίησε ότι, αποκρύπτοντας πληροφορίες για το θέμα, ο στρατός καθιστά πιο πιθανό ότι οι άνθρωποι θα πανικοβληθούν, καθώς το κοινό δεν έχει «επαρκή εικόνα του τι συμβαίνει». Ο Γιουνγκ δήλωσε επίσης ότι «οι «δίσκοι» (δηλαδή τα ίδια τα αντικείμενα) δεν συμπεριφέρονται σύμφωνα με τους φυσικούς νόμους, αλλά σαν να μην έχουν βάρος, δείχνουν σημάδια έξυπνης καθοδήγησης, ενώ οι επιταχύνσεις τους είναι τέτοιες που κανένας κανονικός άνθρωπος δεν θα μπορούσε να επιβιώσει». Δεν αναφέρθηκαν πολλά για το άρθρο του Γιουνγκ  του 1955 έως ότου ανατυπώθηκε το 1958 από τον Οργανισμό Έρευνας Εναέριων Φαινομένων (APRO) στο δελτίο του οργανισμού τον Ιούλιο του 1958. 

Δελτίο της APRO από τον Ιούλιο του 1958 με αναδημοσίευση του άρθρου του Γιουνγκ για τα UFO.

Η APRO δημοσίευσε την ιστορία ως μέρος μιας ανακοίνωσης ότι ο Γιουνγκ είχε συμφωνήσει να γίνει επίσημος σύμβουλος για τον οργανισμό. Η New York Herald Tribune πήρε γρήγορα την αναφορά και τύπωσε μια ιστορία με τον τίτλο, «Ο Δρ. Γιουνγκ λέει ότι οι «Ιπτάμενοι Δίσκοι αντιπροσωπεύουν ένα φυσικό φαινόμενο». Ο Γιουνγκ δεν ήταν ευχαριστημένος με το υπονοούμενο ότι πίστευε ότι τα UFO αντιπροσώπευαν ένα φυσικό φαινόμενο και αργότερα έγραψε μια επιστολή στο ειδησεογραφικό πρακτορείο United Press διευκρινίζοντας τη θέση του. Έγραψε: «Δηλώνω ρητά ότι δεν μπορώ να δεσμευτώ για το ζήτημα της φυσικής πραγματικότητας ή μη πραγματικότητας των UFO, καθώς δεν έχω επαρκή στοιχεία ούτε υπέρ ούτε κατά». Στη συνέχεια δήλωσε: «Κάτι φαίνεται, αλλά δεν είναι γνωστό τι». Ο Γιουνγκ επανέλαβε αργότερα αυτή τη δήλωση στο βιβλίο του το 1958 και σε πολλές επιστολές. Αν και ο Γιουνγκ ένιωθε σαφώς αμήχανος από την αντίληψη του κοινού ότι πίστευε οριστικά ότι οι ιπτάμενοι δίσκοι ήταν φυσικής φύσης, επανέλαβε αργότερα τις προηγούμενες δηλώσεις του και τις προηγούμενες επικρίσεις για τον χειρισμό του θέματος από την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ με πολύ έντονα λόγια. 

Έγραψε: «Παρά το γεγονός ότι κρατάω την κρίση μου σχετικά με τα UFO -προσωρινά ας ελπίσουμε- σε εκκρεμότητα, θεώρησα ότι αξίζει τον κόπο να ρίξω φως στο πλούσιο φανταστικό υλικό που έχει συσσωρευτεί γύρω από τις περίεργες παρατηρήσεις στους ουρανούς. Κάθε νέα εμπειρία έχει δύο όψεις: (I) το καθαρό γεγονός και (2) τον τρόπο που το αντιλαμβάνεται κανείς. Είναι το τελευταίο που με απασχολεί. Αν αληθεύει ότι η Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία ή η Κυβέρνηση αποκρύπτουν ενδεικτικά γεγονότα, τότε μπορεί κανείς μόνο να πει ότι αυτή είναι η πιο αντιψυχολογική και ανόητη πολιτική που θα μπορούσε κανείς να επινοήσει. Τίποτα δεν βοηθά τις φήμες και τους πανικούς περισσότερο από την άγνοια.» 

Δεν είναι περίεργο που πολλοί έχουν μπερδευτεί ως προς την επίσημη στάση του Γιουνγκ  για τα UFO. Φαίνεται να πίστευε ότι το φαινόμενο και οι θεάσεις ήταν αληθινά, αλλά δεν είναι σίγουρο αν τα UFO είναι φυσική πραγματικότητα ή περιορίζονται σε ένα ψυχολογικό φαινόμενο. Δήλωσε ότι, αν και «με όλα τα ανθρώπινα πρότυπα, δεν φαίνεται να είναι πλέον δυνατό να το αμφισβητήσει κανείς», τη δεκαετία ή περισσότερο που μελετούσε το θέμα, ούτε αυτός ούτε κανείς άλλος φαίνεται να έχει μάθει πολλά από τη μελέτη της φυσικής πτυχής. Ο Γιουνγκ είπε ότι αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που βρήκε πολύ πιο γόνιμο να μελετήσει τις ψυχολογικές πτυχές των UFO, έναν τομέα στον οποίο ένιωθε ότι είχε αποκτήσει άφθονη γνώση. Ο Γιουνγκ μπορεί να έχει δίκιο. Η συγκεκριμένη φυσική απόδειξη των UFO συνεχίζει να μας διαφεύγει μέχρι σήμερα. 

Ωστόσο, ο Γιουνγκ  είναι ένα άλλο παράδειγμα ενός φωτιστή που συγκεντρώνει μεγάλο σεβασμό στον τομέα των σπουδών του, ο οποίος είχε επίσης το όραμα να εξετάσει σοβαρά το φαινόμενο των UFO. Το ενδιαφέρον του για τα UFO είναι μια ιστορία που δεν πρέπει να ξεχαστεί, και οι γνώσεις του για το φαινόμενο μπορεί να μας βοηθήσουν να μας καθοδηγήσουν σήμερα, όπως και οι γνώσεις του για το ανθρώπινο μυαλό συνεχίζουν να αποτελούν μέρος του θεμελίου της σύγχρονης ψυχολογικής κατανόησης.