Θεωρούμε δεδομένο ότι η αναζήτηση εξωγήινης
νοημοσύνης (SETI), είναι μια
ασφαλής προσπάθεια. Σοβαρά, τι θα μπορούσε ενδεχομένως να πάει στραβά σε μια
παθητική αναζήτηση για διαστρικά ραδιοσήματα; Δυστυχώς, η απάντηση είναι πάρα
πολλά – ειδικά αν το εισερχόμενο σήμα περιέχει κάτι κακόβουλο, όπως ένας ιός
υπολογιστή ή δούρειος ίππος.
Και σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτό δεν είναι μόνο μία
απλή θεωρία – η απειλή είναι πραγματική. Έτσι, πόσο ανήσυχοι πρέπει να είμαστε;
Για να πάρουμε μια καλύτερη ιδέα αυτής της
πιθανότητας, μιλήσαμε με δύο εμπειρογνώμονες επί του θέματος: τον Andrew Siemion, υποψήφιο
διδάκτωρ αστρονομίας στο SETI-Berkeley, και τον Milan Cirkovic, Ανώτερο
Επιστημονικό Συνεργάτη στο Αστρονομικό Παρατηρητήριο του Βελιγραδίου και έναν
κορυφαίος ειδικό της SETI .
Θα πάρουμε τις απαντήσεις τους σε λίγα δευτερόλεπτα,
αλλά αξίζει να κάνουμε μια γρήγορη επισκόπηση για την κατανόηση από που προήλθε
αυτή η ιδέα – και δεν αποτελεί έκπληξη, είναι επιστημονική φαντασία
εμπνευσμένη από την επιστήμη.
Οράματα της ιογενής μοίρας
Οι συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας ανησυχούν για
αυτή τη δυνατότητα από την έλευση του SETI, πίσω στις
αρχές της δεκαετίας του 1960.
Λίγο μετά την έναρξη του Προγράμματος Ozma από τον Φρανκ Ντρέικ το 1960, το
οποίο ήταν η πρωτοποριακή προσπάθεια για να ακούσουμε για εξωγήινα ραδιοσήματα,
το BBC παρήγαγε το
Α για την Ανδρομέδα, μια τηλεοπτική σειρά που γράφτηκε από τον διάσημο
κοσμολόγο και συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Fred Hoyle. Η ιστορία
αφορά μια ομάδα επιστημόνων που εντοπίζουν ένα ραδιοσήμα από έναν μακρινό
γαλαξία, που περιέχει οδηγίες για το σχεδιασμό ενός προηγμένου υπολογιστή. Οι
επιστήμονες αποφάσισαν να προχωρήσουν και να οικοδομήσουν τον υπολογιστή, ο
οποίος με τη σειρά του παρήγαγε μια νέα σειρά από οδηγίες για τη δημιουργία
ενός ζωντανού οργανισμού, που ονομάζονταν Ανδρομέδα. Σε αυτό το σημείο είναι,
όπου ένας από τους επιστήμονες προβάλλει αντιρρήσεις, εν μέσω φόβων ότι σκοπός
της Ανδρομέδας είναι να υποτάξει την ανθρωπότητα.
Το 1968, ο Stanislaw Lem επανέλαβε το θέμα αυτό στο μυθιστόρημα His Master’s Voice. Στην
ιστορία, οι επιστήμονες εργάζονται για να αποκωδικοποιήσουν κάτι που φαίνεται
να είναι ένα μήνυμα από το διάστημα, συγκεκριμένα ένα σήμα νετρίνο από τον
αστερισμό Μικρός Κύων. Καθώς οι επιστήμονες αποκωδικοποίησαν τα δεδομένα,
κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για μια μαθηματική περιγραφή ενός
αντικειμένου, πιθανώς ένα μόριο ή ακόμη και ολόκληρο γονιδίωμα. Πηγαίνουν να
κατασκευάσουν δύο παράξενες ουσίες που παρουσιάζουν περίεργες ιδιότητες, ένα
κολλώδες υγρό και ένα στερεό αντικείμενο που μοιάζει με μια πλάκα από κόκκινο
κρέας. Μαθαίνουν ότι το υγρό μπορεί να προκαλέσει μια ατομική έκρηξη σε μια
απομακρυσμένη τοποθεσία – το οποίο, εάν χρησιμοποιηθεί ως όπλο, θα έχει
αποτρεπτικό αποτέλεσμα. Ως αποτέλεσμα, πολλοί από τους επιστήμονες πείθονται
ότι πρόκειται για κάποιου είδος εξωγήινου όπλου.
Και πιο πρόσφατα, η ιδέα του να λάβουμε οδηγίες από
εξωγήινους είχε διερευνηθεί από τον Carl Sagan το 1985 στο μυθιστόρημά του η Επαφή (η οποία έγινε
κινηματογραφική ταινία το 1997). Αλλά σε αντίθεση με τους sci-fi προκατόχους
του, ο Σαγκάν απεικόνισε τους εξωγήινους ως γνήσια φιλικούς.
Στην ιστορία του Σαγκάν, η επαφή γίνεται με τους
εξωγήινους που διαβιβάζουν τα σχέδια για ένα τεράστιο τεχνικό έργο – που
υποτίθεται πρέπει να χτίσουμε. Μετά από πολλή σκέψη, η συσκευή κατασκευάζεται,
και καταλήγει να είναι μια συσκευή για τη μεταφορά ανθρώπινων επιβατών.
Ο Carl Sagan πάντα κατείχε σταθερή την πίστη του σε καλοήθεις
εξωγήινους. Ήταν πεπεισμένος ότι κάθε προηγμένος πολιτισμός θα έπρεπε να είναι
φιλικός εξ ορισμού – ότι υπερβολικά επιθετικοί ή παραπλανητικοί εξωγήινοι θα
έχουν οι ίδιοι καταστραφεί πριν από την οδήγηση τους σε μια τέτοια φάση. Η
θεωρία του προτείνει ότι αν συνέβαινε μια διαστρική διαλογή, οι μόνοι
προχωρημένοι εξωγήινοι που θα μένανε όρθιοι θα ήταν οι καλοί.
Να είστε προσεκτικοί
Θα πρέπει πιθανότατα να είμαστε περισσότερο δύσπιστοι
όσον αφορά τη λήψη ενός σήματος από έναν πολιτισμό που είναι ριζικά πιο
προηγμένος από το δικό μας.
Ο Andrew Siemion του SETI στο Berkeley, παραδέχτηκε
ότι το SETI έχει
επίγνωση του συγκεκριμένου κινδύνου, και ότι έχουν δώσει στο θέμα κάποια σκέψη.
Τόνισε ότι πρωταρχικός στόχος του SETI είναι μόνο
να ανιχνεύσει ένα σήμα. “Η ανίχνευση σημάτων είναι πολύ ευκολότερη από την
αποκωδικοποίηση τους”. “Οι αναζητήσεις μας δεν προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν
ή να αποκρυπτογραφήσουν οποιοδήποτε περιεχόμενο πληροφοριών από τα σήματα που
διεγείρουν τους αλγορίθμους μας”. Με άλλα λόγια, οι τύποι στο SETI – Berkeley ανησυχούν
μόνο για το κατά πόσον ή όχι ένα σήμα είναι παρόν, και εάν είναι πραγματικό.
Πλήρες μέγεθος
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι ακόμα
προσεκτικοί. Ο Siemion ανέφερε
σχετικά με τη δυνατότητα ακούσιας λήψης ή κατέβασμα ενός ιού, και τόνισε
ότι η δυνατότητα είναι εξαιρετικά χαμηλή, αλλά όχι αδύνατη.
“Οι πράξεις μας συνδέονται με τους υπολογιστές, και
όπως όλοι οι υπολογιστές, μπορούν να επαναπρογραμματιστούν”, προειδοποίησε. “Το
λογισμικό μας λαμβάνει δεδομένα εισόδου που τελικά προέρχονται από άγνωστες
πηγές, και πάλι, ενώ αυτή η είσοδος δεν θα εκτελεστεί ή θα αποκωδικοποιηθεί,
δεν εκτελούμε σχολαστικούς ελέγχους προκειμένου να επικυρώσουμε αυτή την
άγνωστη είσοδο όπως μπορεί να έκανε ένας προγραμματιστής ασφάλειας υπολογιστών
με μια εφαρμογή που θα κατέβαζε από το διαδίκτυο”.
Ο Siemion σκέφτηκε
ότι, αν μια εξωγήινη νοημοσύνη είχε πολύ βαθιά γνώση των συστημάτων
λογισμικού που χρησιμοποιούμε για τα πειράματά μας και την αρχιτεκτονική των
υπολογιστών μας, θα μπορούσε να είναι σε θέση να στείλει μια ακολουθία σημάτων
που θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια υπερχείλιση της εσωτερικής μνήμης και ίσως
επέτρεπε στην αυθαίρετη εκτέλεση κώδικα.
“Ωστόσο, εάν ο Ε.Τ. είχε αυτό το επίπεδο των γνώσεων
σχετικά με την επίγεια μας τεχνολογία”, είπε, “θα ήταν πολύ πιο λογικό να
χρησιμοποιήσουν μια παρόμοια τεχνική με τις χιλιάδες των δορυφορικών σταθμών
επικοινωνίας, ή τα δισεκατομμύρια των κινητών τηλεφώνων που ακούνε συνεχώς για
ένα ping από ένα
πύργο κινητής τηλεφωνίας”.
Ο Siemion τόνισε ότι
αυτό δεν ισχύει για αυτά τα προγράμματα, όπως το SETI@Home και το Astropulse, που όπως είπε, “ελέγχονται καλά από πολύ
ικανούς επαγγελματίες ασφάλειας υπολογιστών, και καταβάλλεται κάθε δυνατή
προσπάθεια για να εξασφαλιστεί η ασφάλεια [τους].”
Σε σχέση με την απειλή ενός δούρειου ίππου, ο Siemion παραδέχθηκε την πιθανότητα, αλλά
αμφισβήτησε ότι η ανθρωπότητα θα μπορούσε ποτέ να ακολουθήσει τυφλά ένα σύνολο
από σχεδιαγράμματα ή τις οδηγίες που θα ληφθούν από κάποιον ευφυή πολιτισμό.
“Ακριβώς όπως οι ανθρώπινοι πολιτισμοί εδραίωσαν την
εμπιστοσύνης τους για πολλές δεκαετίες και αιώνες προχωρώντας με μικρά βήματα,
οι σχέσεις της ανθρωπότητας με έναν εξωγήινο πολιτισμό πιθανόν θα εξελιχθούν
αργά μέσα σε πολλές χιλιετίες”. “Ίσως μετά από πολλές χιλιάδες χρόνια, όταν
η ανθρωπότητα έχει δημιουργήσει κάποιο επίπεδο συμπάθειας με τους κοσμικούς μας
γείτονες, θα μπορούσαμε να αισθανθούμε άνετα αποδέχοντας και αξιοποιώντας την
τεχνολογία τους”.
Να φοβάστε
Όπως ο Siemion, έτσι και ο Milan Cirkovic πιστεύει
επίσης ότι ο κίνδυνος απόκτησης κάτι δυσάρεστου από μια Εξωγήινη Νοημοσύνη
είναι πολύ πραγματική. Αλλά είναι λίγο πιο ανήσυχος. Οι εξωγήινοι εισβολείς δεν
θα μας επιτεθούν με τα διαστημόπλοια τους, υποστηρίζει – αντ’ αυτού, θα έρθουν
με τη μορφή κομματιών πληροφοριών. Και μπορεί να είναι σε θέση να διεισδύσουν
και να καταστρέψουν ή να παραβιάσουν τα δίκτυα υπολογιστών μας, με παρόμοιο
τρόπο με τους ιούς υπολογιστών που όλοι είμαστε πάρα πολύ εξοικειωμένοι.
Είναι το SETI σε κίνδυνο λήψης ενός κακόβουλο ιού από το διάστημα; Ο Cirkovic παραδέχεται, ωστόσο, ότι η δυνατότητα
αυτή πρέπει να αντιμετωπιστεί με σκεπτικισμό. Για να λειτουργήσει, ένας
εξωγήινος ιός, θα πρέπει με κάποιο τρόπο να γνωρίζει ή να διαισθανθεί τα
πρωτόκολλα και τα λειτουργικά μας συστήματα.
“Η αποδοτικότητα ενός ιού στην επίτευξη κακόβουλου
έργου είναι ανάλογη προς το βαθμό εξειδίκευσης του. Γενικότερα οι ιοί είναι
λιγότερο αποτελεσματικοί”. “Για να είναι σε θέση να διεισδύσει τα δίκτυά μας, ο
εξωγήινος ιός θα πρέπει να είναι γενικός σε φανταστικό βαθμό.”
Όταν ρωτήθηκε ο Cirkovic για το ποιος μπορεί να είναι ο σκοπός ενός εξωγήινου
ιού, απάντησε: «Αν απορρίψουμε την ανθρωποκεντρική κακοβουλία, φαίνεται ότι η
πιο πιθανή απάντηση είναι ότι έχουν εξελιχθεί αυτόνομα σε ένα δίκτυο ενός
προηγμένου πολιτισμού”. Σε αυτή τη περίπτωση, ο Cirkovic πιθανολογεί, ότι αυτοί οι εξωγήινοι ιοί θα μπορούσαν
πιθανότατα να αναπαράγουν τον εαυτό τους και να ανατρέψουν τους πόρους μας για
να μεταδώσουν τον εαυτό τους περαιτέρω σε όλο τον Γαλαξία. Με άλλα λόγια, ο ιός
μπορεί ή και όχι να είναι υπό τον έλεγχο ενός εξωγήινου πολιτισμού – θα
μπορούσε να είναι μια προηγμένη Τεχνιτή Νοημοσύνη (AI) που είναι εκτός ελέγχου και αναπαράγει τον εαυτό
του, αναλαμβάνοντας τις δυνατότητες μετάδοσης κάθε πολιτισμού που αγγίζει. Μια
πολύ τρομακτική σκέψη.
Για να αποφευχθεί αυτό, ο Cirkovic προτείνει ότι θα πρέπει να διακόψουμε οποιαδήποτε
σύνδεση μεταξύ του SETI και του METI (μηνύματα προς τους εξωγήινους) εξοπλισμού, και της
υπόλοιπης ανθρώπινης πληροφορίας. Παραδέχεται ότι αυτό είναι πιο εύκολο στα
λόγια παρά στην πράξη.
Ο φόβος του Cirkovic δεν είναι
αδικαιολόγητος – εξάλλου, οι άνθρωποι γράφουν ιούς εδώ στη Γη όλη την ώρα, όχι
για κάποιον ιδιαίτερο λόγο. Ίσως σήματα, όπως αυτά είναι το απόλυτο μανιφέστο
των ιών υπολογιστών – ένα αυτο-αναπαραγόμενο πληροφοριακό σύστημα που βρίσκει
τη συμβατότητα με άλλα, με αποτέλεσμα να τα μολύνει.
Είναι σαφές από τις συζητήσεις των Siemion και Cirkovic ότι η εξωγήινη ζωή μπορεί να είναι πιο παράξενη και
επικίνδυνη από ό,τι μπορούμε να φανταστούμε. Σε περίπτωση που τελικά η
ανθρωπότητα λάβει μια μετάδοση από τα βάθη του διαστήματος, καλά θα κάνουμε να
το αντιμετωπίσουμε με μεγάλη προσοχή και εξέταση.
Tsene.com
