Ο αποικισμός του διαστήματος σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο από ερευνητικές αποικίες (του τύπου Ανταρκτικής) στη Σελήνη ή σε άλλους πλανήτες για μια «ελίτ» ομαδα αστροναυτών.
Το διάστημα μπορεί να αποικηθεί και να παράσχει στη γη κάτι αντίστοιχο με το Νέο Κόσμο που ανακάλυψε ο Χριστόφορος Κολόμβος τον 15ο αιώνα. Οι αποικίες στο διάστημα ίσως να είναι σε θέση ακόμα και να προμηθεύσουν
καθαρή ενέργεια απαραίτητη για την ανθρώπινη για την ανθρώπινη επιβίωση τον 21ο αιώνα. Επιπλέον, ίσως δημιουργήσουν νέες πατρίδες και κάποιο εκτεταμένο οικολογικό καταφύγιο για το ανθρώπινο γένος. Η δε κατασκευή αποικιών στο ελεύθερο διάστημα θα καταστεί δυνατή με τη χρήση πηγών που ήδη βρίσκονται εκεί, όπως υλικών από τη Σελήνη ή τους αστεροειδής πλανήτες.Για πολλούς ο όρος αποικία στο διάστημα θυμίζει πόλεις κάτω από θόλους στην Σελήνη ή στην επιφάνεια ενός εχθρικού πλανήτη. Αλλά από τον Σεπτέμβριου του 1974 ο όρος «διαστημικές αποικίες» απέκτησε εντελώς διαφορετική έννοια. Εκείνες τις μέρες το μηνιαίο περιοδικό «Physics Today» δημοσίευσε ένα άρθρο του καθηγητή Πυρηνικής Φυσικής Τζέραρντ Ο’ Νηλ με τίτλο «Ο αποικισμός του διαστήματος». Σ’ αυτό ο Ο’ Νηλ πρότεινε την κατασκευή μεγ΄΄αλων διαστημικών αποικιών στο «ελεύθερο διάστημα» αντί στις επιφάνειες πλανητών. Η κατασκευή παρόμοιων δομών στο διάστημα θα επιτρέπει στους κατοίκους να επιλέγουν οποιοδήποτε επίπεδο βαρύτητας επιθυμούν ελέγχοντας τον ρυθμό περιστροφής της όλης αποικίας.
Ο Ο’ Νηλ απέδειξε ότι ακόμη και αν σχετικά απλά υλικά, όπως χαλύβδινα καλώδια, χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή της αποικίας, κύλινδροι για κατοικίες μήκους ως 32 χιλιόμετρα και διαμέτρου 6,4 χιλιόμετρα θα μπορέσουν να στεγάσουν ως και ένα εκατομμύριο άτομα κάτω από άνετες συνθήκες. Στην αρχή, βέβαια, οι αποικίες θα είναι πολύ μικρότερες, με πληθυσμούς μερικών εκατοντάδων ή χιλιάδων ατόμων. Η κάθε αποικία θα διαθέτει τη βασική γεωργία, καθώς και συστήματα κλειστού κυκλώματος στήριξης ζωής, έτσι ώστε, όταν ιδρυθεί η αποικία, θα χρειάζονται ελάχιστα εξωτερικά υλικά για τη διαβίωση των κατοίκων της. Η αρχική οικονομική βάση για τον αποικισμό του διαστήματος θα είναι η χρησιμοποίηση των διαστημικών πηγών για την ικανοποίηση των αναγκών του ίδιου του πλανήτη μας.
Ο Ο’ Νηλ έχει προτείνει οι άποικοι του διαστήματος να κάνουν χρήση διαστημικών πηγών χαμηλού κόστους για να κατασκευάσουν μεγάλες ηλιακές εξέδρες που θα συλλέγουν την ενέργεια του ηλίου και θα την μετατρέπουν σε ηλεκτρισμό. Μόνιμες διαστημικές αποικίες θα επιτρέπουν σε εργάτες και στις οικογένειες τους να παραμένουν στο διάστημα, χωρίς την ανάγκη της συχνής (και λίαν δαπανηρής) επιστροφής στο βαθύ «φρέαρ βαρύτητας» της γης. Εκτός των εργατών, οι διαστημικές αποικίες θα φιλοξενούν και εκπροσώπους πολλών από τα επαγγέλματα που συναντά κανείς σε οποιαδήποτε μικρή γήινη πόλη. Οι διαστημικές αποικίες θα ικανοποιούν επίσης ανθρώπινες ανάγκες πέρα από τις φυσικές και οικονομικές.
Από τη φύση της, η κάθε αποικία θα διαθέτει έναν μεγάλο βαθμό αυτάρκειας και ανεξαρτησίας. Ο κόσμος πάντοτε προσειλκύετο προς την «μεθόριο» για να ανακαλύψει νέες ελευθερίες και να ιδρύσει κοινότητες με άλλα άτομα κοινών πεποιθήσεων ή πολιτισμών. Θα είναι, με λίγα λόγια, η πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία που θα έχουμε την ευκαιρία να ιδρύσουμε τελείως νέες «πατρίδες» χωρίς να ξεριζώσουμε ιθαγενείς πληθυσμούς. Η ανεξαρτησία των διαστημικών αποικιών δεν θα σημαίνει απαραιτήτως και απομόνωση. Οι ηλεκτρονικές επικοινωνίες μεταξύ της γης και των αποικιών στο διάστημα ή μεταξύ των ίδιων των αποικιών θα είναι σχετικά εύκολη υπόθεση. Αν και η μεταφορά από την επιφάνεια της γης σε μια διαστημική αποικία θα εξακολουθεί ίσως να είναι δαπανηρή, το κόστος των ταξιδιών μεταξύ των αποικιών στο ελεύθερο διάστημα θα είναι πολύ μικρό. Και ας μην ξεχνάμε ότι οι διαστημικές αποικίες θα μπορέσουν κάποτε να ιδρυθούν οπουδήποτε στο ηλιακό σύστημα.