Στις αρχές Μαρτίου 2022, οι Jonathan Jiang et al δημοσίευσαν
μια εργασία με τίτλο ‘A Beacon in the Galaxy: Updated Arecibo Message for
Potential FAST and SETI Projects’, όπου περιγράφουν λεπτομερώς την νέα
φιλοσοφία του μηνύματος προς εξωγήινους παραλήπτες. Πρόκειται για μια βασική
εισαγωγή στα μαθηματικά, την φυσική, την χημεία και τη βιολογία που βασίζεται
σε μεγάλο βαθμό στην δομή του μηνύματος του Arecibo και σε άλλες προηγούμενες
προσπάθειες επικοινωνίας με εξωγήινους. Οι ερευνητές δίνουν ένα λεπτομερές
πλάνο για την καλύτερη εποχή του έτους που πρέπει να γίνει η μετάδοση του
μηνύματος και προτείνουν έναν πυκνό δακτύλιο από άστρα κοντά στο κέντρο του
γαλαξία μας ως έναν πολλά υποσχόμενο προορισμό. Κι αν το μήνυμα ληφθεί από
κάποιον εξωγήινο ακροατή θα μπορεί να εντοπίσει την θέση μας στον γαλαξία, ώστε
να αρχίσει μια διαστρική συνομιλία. Το κίνητρο για το νέο σχεδιασμό του
μηνύματος, σύμφωνα με τον Jiang, ήταν να περιέχει τη μέγιστη ποσότητα
πληροφοριών για την κοινωνία μας και το ανθρώπινο είδος με τον πιο περιληπτικό
τρόπο.
Για ένα διαστρικό μήνυμα δυο είναι τα θεμελιώδη ερωτήματα: τι θα λέει και πώς θα το λέει. Σχεδόν όλα τα μηνύματα που έχουν μεταδώσει οι άνθρωποι στο διάστημα μέχρι στιγμής ξεκινούν με τη δημιουργία κοινού εδάφους με βάση τις επιστήμες και τα μαθηματικά, δύο θέματα που μάλλον είναι γνωστά και στους εξωγήινους. Αν λοιπόν ένας πολιτισμός πέρα από τον πλανήτη μας είναι ικανός να κατασκευάσει ένα ραδιοτηλεσκόπιο για να λάβει το μήνυμά μας, προφανώς γνωρίζει λίγη φυσική.
Ένα πολύ πιο περίπλοκο ερώτημα είναι το πώς θα κωδικοποιηθούν αυτές οι έννοιες στο μήνυμα. Αν και κάποιοι νομίζουν ότι οι εξωγήινοι θα μιλάνε σίγουρα αγγλικά, το μήνυμα δεν θα διατυπωθεί σε κάποια από τις γλώσσες της Γης, ούτε και στα αριθμητικά συστήματά μας. Μπορεί η έννοια των αριθμών να είναι σχεδόν καθολική, όμως ο τρόπος που τους απεικονίζουμε ως αριθμούς είναι εντελώς αυθαίρετος. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα μηνύματα επικοινωνίας προς εξωγήινους, διατυπώνονται ως bitmap, έναν τρόπο δημιουργίας εικόνων με pixel χρησιμοποιώντας δυαδικό κώδικα. Η φιλοσοφία της σχεδίασης bitmap για την διαστρική επικοινωνία είναι παρόμοια με το μήνυμα του Arecibo. Αλλά αυτή η στρατηγική έχει και τις αδυναμίες της.
Όταν ο επιστήμονας της πρωτοποριακής έρευνας για την εξωγήινη νοημοσύνη (SETI) Frank Drake σχεδίασε το πρωτότυπο μήνυμα του Arecibo, έστειλε το δυαδικό μήνυμα ταχυδρομικά σε ορισμένους συναδέλφους του, αρκετοί από τους οποίους είχαν βραβευθεί με Νόμπελ. Με έκπληξη διαπίστωσε ότι κανένας από αυτούς δεν ήταν σε θέση να κατανοήσει το περιεχόμενό του, και μόνο ένας κατάλαβε ότι το δυαδικό αρχείο αναφερόταν σε bitmap. Αν μερικοί από τους πιο έξυπνους ανθρώπους αγωνίζονται να κατανοήσουν αυτή τη μορφή κωδικοποίησης ενός μηνύματος, φαίνεται απίθανο ένας εξωγήινος να τα πάει καλύτερα. Επιπλέον, δεν είναι καν σαφές ότι οι εξωγήινοι του διαστήματος θα μπορούν να δουν τις εικόνες που περιέχονται στο μήνυμα, εφόσον το λάβουν. Βέβαια το γεγονός ότι η όραση έχει εξελιχθεί ανεξάρτητα πολλές φορές στη Γη, σημαίνει ότι θα μπορούσαν να την διαθέτουν και οι εξωγήινοι.
Αλλά αυτό εξακολουθεί να είναι ένα μεγάλο «αν» ακόμα κι αν μπορούν να δουν, υπάρχει τεράστια διαφοροποίηση στον τρόπο που αναπαριστούμε αντιλαμβανόμαστε τα αντικείμενα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αποκλείσουμε φωτογραφίες; Σίγουρα όχι. Σημαίνει ότι δεν πρέπει αφελώς να υποθέσουμε πως οι αναπαραστάσεις μας θα είναι κατανοητές. Ο Jiang και οι συνεργάτες του κατασκεύασαν ένα μήνυμα που περιέχει ένα προσαρμοσμένο «αλφάβητο» bitmap που δημιούργησαν οι φυσικοί Yvan Dutil και Stéphane Dumas, ως μια πρωτοεξωγήινη γλώσσα σχεδιασμένη ώστε να είναι ανθεκτική στα τυχαία σφάλματα μετάδοσης.
Μετά από μια αρχική μετάδοση πρώτων αριθμών για
να επισημανθεί το μήνυμα ως τεχνητό, χρησιμοποιείται το ίδιο εξωγήινο αλφάβητο
για να εισάγει το δεκαδικό αριθμητικό σύστημα και τα βασικά μαθηματικά. Στη
συνέχεια, το μήνυμα χρησιμοποιεί την αλλαγή σπιν ενός ατόμου υδρογόνου από την
οποία εκπέμπεται φωτόνιο συχνότητας 1420 MHz, για να εξηγήσει την ιδέα του
χρόνου και να σημειώσει πότε εστάλη η μετάδοση από τη Γη, να εισαγάγει τα πιο
συνηθισμένα χημικά στοιχεία από τον περιοδικό πίνακα και να αποκαλύψει τη δομή
και τη χημεία του DNA.
Οι τελικές σελίδες είναι μάλλον και οι πιο ενδιαφέρουσες για
τους εξωγήινους αλλά και οι λιγότερο πιθανό να γίνουν κατανοητές επειδή
υποθέτουν ότι ο παραλήπτης αναπαριστά αντικείμενα με τον ίδιο τρόπο που κάνουν
οι άνθρωποι. Αυτές οι σελίδες παρουσιάζουν ένα σκίτσο ενός άνδρα και μιας
γυναίκας, έναν χάρτη της επιφάνειας της Γης, την χημική σύσταση του πλανήτη
μας, ένα διάγραμμα του ηλιακού μας συστήματος, τη ραδιοσυχνότητα που πρέπει να
χρησιμοποιήσουν οι εξωγήινοι για να απαντήσουν στο μήνυμα και τη θέση του
ηλιακού μας συστήματος στον γαλαξία μας σε σχέση με σφαιρικά σμήνη, οι θέσεις
των οποίων πιθανότατα θα ήταν γνωστές σε έναν προηγμένο εξωγήινο πολιτισμό
οπουδήποτε στον γαλαξία.
Ο Jiang και οι συνάδελφοί του προτείνουν να στείλουν το
μήνυμά τους είτε από τη Allen Telescope Array στη βόρεια Καλιφόρνια είτε από το
Five-Hundred-Meter Aperture Spherical Radio Telescope (FAST) στην Κίνα. Μετά
την καταστροφή του τηλεσκοπίου Arecibo στο Πουέρτο Ρίκο, αυτά τα δύο ραδιοτηλεσκόπια
είναι τα μόνα στον κόσμο που προσελκύουν ενεργά ερευνητές SETI. Προς το παρόν,
όμως, και τα δύο τηλεσκόπια είναι ικανά μόνο να ακούν το σύμπαν, και όχι να
μιλάνε μαζί του. Ο Jiang αναγνωρίζει ότι ο εξοπλισμός ενός από τα δύο
τηλεσκόπια με τον εξοπλισμό που απαιτείται για τη μετάδοση του μηνύματος δεν θα
είναι τετριμμένος. Αλλά κάτι τέτοιο είναι δυνατό να υλοποιηθεί και για τον λόγο
αυτό βρίσκεται σε συνεχείς συζητήσεις με ερευνητές του FAST. Εφόσον δοθεί η
δυνατότητα στον Jiang και τους συνεργάτες του να μεταδώσουν το μήνυμα,
υπολόγισαν ότι θα ήταν καλύτερο να το κάνουν κάποια στιγμή τον Μάρτιο ή τον
Οκτώβριο, διότι τότε η θέση της Γης είναι τέτοια ώστε να μην χαθεί το σήμα μέσα
στον γαλαξιακό θόρυβο.
Να σταλεί ή να μην
σταλεί
Αλλά ένα πολύ βαθύτερο ερώτημα είναι εάν πρέπει να στέλνουμε
μηνύματα στους εξωγήινους.
Μια μέρα έφτασαν οι εξωγήινοι. Ήρθαν από μακρινά μέρη που
κανείς δεν είχε ξανακούσει, με παράξενα, θαυμαστά πλοία, χρησιμοποιώντας μια
τεχνολογία που μόνο να ονειρευτούμε μπορούσαμε. Ήρθαν με πανοπλίες και ασπίδες
ισχυρότερες απ’ ότι είχαμε δει στο παρελθόν. Μιλούσαν άγνωστη γλώσσα και
έφερναν μαζί τους περίεργα ζώα.
Όλοι αναρωτιόντουσαν: ποιοι είναι; Από που έρχονται;
Αγγελιαφόροι από τα άστρα, είπαν κάποιοι.
Άλλοι ψιθύρισαν πως ήταν σαν θεοί από τον παράδεισο.
Δυστυχώς, όλοι έκαναν λάθος.
Το σημαδιακό έτος ήταν το 1519, όταν ο βασιλιάς Μοντεζούμα
συνάντησε τον Ερνάν Κορτές, και οι Αζτέκοι συγκρούστηκαν με την Ισπανική
Αυτοκρατορία. Ο Κορτές και οι κονκισταδόρες του δεν ήταν αγγελιαφόροι θεών αλλά
δολοφόνοι που ποθούσαν χρυσάφι και ότι άλλο μπορούσαν να λεηλατήσουν. Ο
πολιτισμός των Αζτέκων χρειάστηκε χιλιάδες χρόνια για να ανθίσει και να υψωθεί
πάνω από τα δάση του αλλά, με όπλα τεχνολογίας της Εποχής του Χαλκού, σαρώθηκε
και καταστράφηκε από τους Ισπανούς στρατιώτες σε χρονικό διάστημα μόνο λίγων
μηνών.
Ο Στίβεν Χόκιγκ είχε προειδοποιήσει: «Το πρώτο που
χρειάζεται είναι να κοιτάξουμε τους εαυτούς μας για να δούμε πως η εξωγήινη ζωή
μπορεί να εξελιχθεί σε κάτι που δεν θα θέλαμε να γνωρίσουμε». Αναφερόμενος στις
συνέπειες της γνωριμίας του Χριστόφορου Κολόμβου με τους ιθαγενείς της
Αμερικής, διαπίστωσε ότι αυτό «Αυτό δεν πήγε καλά». Ή όπως το θέτει ο
αστροβιολόγος Ντείβιντ Γκρισνπουν «Αν ζεις σε μια ζούγκλα που μπορεί να είναι
γεμάτη πεινασμένα λιοντάρια, μην πηδήξεις από το δένδρο και φωνάξεις
«Γιούχου!». Αντί να ανοιγόμαστε και να στέλνουμε ραδιοσήματα στο διάστημα
ανακοινώνοντας την παρουσία μας σε οποιονδήποτε εξωγήινο πολιτισμό, ίσως είναι
πιο συνετό πρώτα να τους μελετήσουμε.
Πάντως αν απλώς περιμένουμε να μας καλέσει κάποιος, αυτό μπορεί να μην συμβεί ποτέ. Παρά τους κινδύνους που θα κρύβει η πρώτη επαφή με εξωγήινους, αν είναι ειρηνικοί και πρόθυμοι να μοιραστούν μαζί μας τις γνώσεις τους, θα πρόκειται για την σημαντικότερη στιγμή στην ιστορία του ανθρώπινου είδους. Κι αν οι εξωγήινοι είναι επικίνδυνοι και μας αφανίσουν; Νομίζω ότι αυτό το ενδεχόμενο έχει πολύ μικρές πιθανότητες να συμβεί σε σύγκριση με την πιθανότητα της σταδιακής αυτοκαταστροφής μας, η οποία συνοψίζεται κάθε βράδυ στα δελτία ειδήσεων.
