Πρόγραμμα «Απόλλων». Το όνειρο που έγινε πραγματικότητα

Του Νίκου Αποστολόπουλου

Το πρόγραμμα «Απόλλων», ήταν ένα επανδρωμένο διαστημικό πρόγραμμα της NASA που βασίστηκε στα αποτελέσματα των προγραμμάτων «Mercury» και «Gemini» και τελικά κατάφερε να προσγειώσει 12 αστροναύτες στη Σελήνη. Το πρόγραμμα ξεκίνησε όταν ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Τζων Κέννεντυ πρότεινε η Αμερική να στείλει άνθρωπο στο φεγγάρι μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960 και να τον επαναφέρει με ασφάλεια πίσω στη γη. Το πράσινο φως δόθηκε στις 21 Μαΐου του 1961. Η αρχή όμως δεν ήταν η αναμενόμενη καθώς το πρόγραμμα υπέστη ένα σημαντικό πλήγμα. Το πλήρωμα και το διαστημόπλοιο του Απόλλων 1 απωλέσθησαν κατά τη διάρκεια επίγειων δοκιμών στην πλατφόρμα εκτόξευσης στις 27 Ιανουαρίου του 1967, έπειτα από πυρκαγιά στο εσωτερικό της κάψουλας, πράγμα που οδήγησε σε ριζικό επανασχεδιασμό και παράλληλη παύση των επανδρωμένων αποστολών για 20 μήνες. Τον Δεκέμβριο του 1968, ο Απόλλων 8 περιέπλευσε το φεγγάρι, φέρνοντας την αθέατη πλευρά της Σελήνης σε άμεση οπτική επαφή με τον άνθρωπο για πρώτη φορά. Αυτό το ταξίδι ήταν επίσης η πιο μακρινή απόσταση που διανύθηκε ποτέ από τη Γη, καθώς και η πρώτη φορά που οι άνθρωποι είχαν εισέλθει στο βαρυτικό πεδίο ενός άλλου πλανητικού σώματος. Το 1969 το όνειρό έγινε πραγματικότητα με τον Απόλλωνα 11, όταν ο Νιλ Άρμστρονγκ και ο Μπαζ Όλντριν έγιναν οι πρώτοι άνθρωποι που περπάτησαν στο φεγγάρι. Ήταν η πρώτη στα χρονικά αποστολή ανθρώπων στην Σελήνη αλλά και σε άλλο ουράνιο σώμα γενικότερα. 

Απόλλων 1

Η φωτιά που συγκλόνισε την NASA

                                                  Πλήρωμα:                  Βίρτζιλ Γκρίσομ          Έντουαρντ Γουάιτ             Ρότζερ Τσάφι 

Το πρόγραμμα Απόλλων άλλαξε για πάντα στις 27 Ιανουαρίου του 1967, λίγες εβδομάδες πριν από την έναρξη της πρώτης επανδρωμένης σεληνιακής αποστολής. Στις 1 μετά το μεσημέρι, οι Αμερικανοί αστροναύτες Έντουαρντ Γουάιτ, Βίρτζιλ Γκρίσομ και Ρότζερ Τσάφι ανέβηκαν στον γιγαντιαίο πύραυλο Κρόνος 1, στο ακρωτήριο Κένεντι, και επιβιβάστηκαν στο διαστημόπλοιο Απόλλων 1 για μία γενική δοκιμή ρουτίνας εν όψει της προγραμματισμένης για τις 21 Φεβρουαρίου πτήσης τους. Για τις επόμενες πεντέμισι ώρες οι δοκιμές προχωρούσαν με το διαστημόπλοιο να παρουσιάζει πλήθος προβλημάτων. Ο επικεφαλής Γκρίσομ ανέφερε μια παράξενη μυρωδιά και πρόβλημα στην παροχή οξυγόνου, καθώς και στο σύστημα επικοινωνίας. Λίγο αργότερα ακούστηκε η φωνή πιθανόν του Τσάφι να φωνάζει «φωτιά»! Στη συνέχεια ο Γουάιτ το επιβεβαίωσε: «φωτιά στο πιλοτήριο»… Η διαδικασία εκκένωσης προβλεπόταν στα 90 δευτερόλεπτα, αλλά στην πράξη τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά....Οι τρεις άνδρες στο εσωτερικό χάθηκαν παρά τις προσπάθειες του πληρώματος εδάφους. Χρειάστηκαν 7 ολόκληρες ώρες για να ανασυρθούν από τον θαλαμίσκο τα απανθρακωμένα πτώματα των τριών αστροναυτών. Η τραγωδία οδήγησε τους μηχανικούς της NASA στον επανασχεδιασμό του διαστημικού σκάφους για τις μελλοντικές αποστολές Apollo. Αφαιρέθηκαν εύφλεκτα υλικά,  εγκαταστάθηκαν καταπακτές γρήγορου ανοίγματος, ένα σύστημα πυρόσβεσης, και ένα σύστημα παροχής οξυγόνου έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση που οι αστροναύτες  διαχωρίζονταν από τις στολές τους. Θα χρειαστούν περισσότεροι από 18 μήνες, για την πρώτη επανδρωμένη αποστολή του προγράμματος που έστειλε ανθρώπους στο διάστημα, σε περιγήινη τροχιά. 

Από αριστερά: Ρότζερ Τσάφι, Έντουαρντ Γουάιτ, Βίρτζιλ Γκρίσομ

Απόλλων 7

Η πρώτη επανδρωμένη πτήση στο διάστημα

                                                    Πλήρωμα:                  Ουόλτερ Σίρα                Ντον Αϊζέλ                    Ουόλτερ Κάνιγχαμ

Η αποστολή Απόλλων 7 ήταν η πρώτη επανδρωμένη πτήση στο διάστημα στα πλαίσια του Προγράμματος Απόλλων μετά από την αποτυχημένη πτήση του Απόλλων 1, και το πρώτο όχημα που ταξίδεψε στο διάστημα με τριμελές πλήρωμα: τον Κυβερνήτη Ουόλτερ Σίρα, τον πιλότο του διαστημόπλοιου Ντον Αϊζέλ, και τον πιλότο της σεληνακάτου Ουόλτερ Κάνιγχαμ. Στις 11 Οκτωβρίου 1968, στις 11:02:45 π.μ., EST, το Απόλλων 7 υψώθηκε από τη βάση του ακρωτηρίου Κένεντι στην Φλόριντα με τον πύραυλο-φορέα Κρόνο 1Β. Τα ζεστά γεύματα και η σχετικά πλήρης ελευθερία κίνησης στο διαστημικό σκάφος βελτίωσε την άνεση του πληρώματος σε σχέση με τις προηγούμενες πτήσης Mercury και Gemini. Ως μέρος της προσπάθειας για την αντιμετώπιση κινδύνου πυρκαγιάς πριν από την απογείωση και κατά την αρχική πτήση, η ατμόσφαιρα στην καμπίνα εντολών αποτελούνταν  από 60% οξυγόνο και 40% άζωτο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου το πλήρωμα απομονωνόταν.  Λίγο μετά από την εκτόξευση, η ατμόσφαιρα στην καμπίνα σταδιακά εμπλουτιζόταν με καθαρό οξυγόνο με πίεση 5 λίβρες ανά τετραγωνική ίντσα. Τρεις ώρες μετά την εκτόξευση, και ενώ το Απόλλων 7 βρισκόταν σε τροχιά ακριβώς επάνω από το ακρωτήριο Κένεντι, ο Σίρα ανέλαβε τη διοίκηση του θαλαμίσκου για να εκτελέσει τους ελιγμούς που θα απαιτούσε το ταξίδι στη Σελήνη. Έτσι, αφού αποσπάστηκε από τον τελευταίο όροφο του πυραύλου-φορέα, ο θαλαμίσκος άρχισε να περιστρέφεται ώστε να προσεγγίσει σε απόσταση αναπνοής τον στόχο που είχε τοποθετηθεί στο εσωτερικό του πυραύλου. Όταν ήρθε η ώρα, στη θέση του στόχου βρέθηκε η βαλβίδα πρόσδεσης της σεληνιακής ακάτου. Ο Απόλλων 7 θα συμπληρώσει σε τροχιά γύρω από τη Γη 163 περιστροφές, ενώ πέρασε 10 ημέρες και 20 ώρες στο διάστημα.

Απόλλων 8

«Εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον Ουρανόν και την Γην»

                                                  Πλήρωμα:               Φρανκ Μπόρμαν            Τζέιμς Λόβελ                    Ουίλιαμ Άντερς

Ο Απόλλων 8 ήταν η πρώτη αποστολή της NASA στην οποία επιχειρήθηκε πτήση γύρω από τη Σελήνη με πλήρωμα τους Φρανκ Μπόρμαν, Τζέιμς Λόβελ και Ουίλιαμ Άντερς. Όμως η συγκεκριμένη αποστολή κατέκτησε πολλές πρωτιές. Οι τρεις άνδρες  ήταν οι πρώτοι άνθρωποι που ξέφυγαν από το πεδίο βαρύτητας της Γης για να φθάσουν στη Σελήνη. Ήταν οι πρώτοι άνθρωποι που ήρθαν σε άμεση οπτική επαφή με την αθέατη πλευρά της Σελήνης. Ήταν η πρώτη φορά που λάβαμε φωτογραφίες της γης από το βαθύ διάστημα, και ήταν η πρώτη ζωντανή τηλεοπτική κάλυψη της σεληνιακής επιφάνειας. Στις 21 Δεκεμβρίου του 1968, το Απόλλων 8, το μεγαλύτερο διαστημόπλοιο στον κόσμο, εκτοξεύτηκε από το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι με το τριμελές πλήρωμα στην κορυφή του μεγαλύτερου και ισχυρότερου πυραύλου που είχε κατασκευαστεί ποτέ. Το διαστημικό σκάφος τέθηκε σε ελλειπτική σεληνιακή τροχιά σε 69 ώρες 8 λεπτά μετά από την εκτόξευση. Την παραμονή των Χριστουγέννων, εισήλθε σε χαμηλή τροχιά γύρω από «την αχανή και βλοσυρή», όπως τη χαρακτήρισε ο Μπόρμαν, Σελήνη.Σε 89 ώρες και 19 λεπτά μετά την εκτόξευση, ο Απόλλων 8 εμφανίστηκε από την πίσω πλευρά της Σελήνης. Εκατό χιλιόμετρα από την επιφάνεια της Σελήνης, οι Φρανκ Μπόρμαν, Τζέιμς Λοβέλ και Ουίλιαμ Άντερς παρακολούθησαν την ανατολή της Γης απαγγέλλοντας τους πρώτους στίχους της Γένεσης «Εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον Ουρανόν και την Γην. Η δε Γη ην αόρατος και ακατασκεύαστος και σκότος επάνω της αβύσσου και πνεύμα Θεού επεφέρετο επάνω του ύδατος. Και είπεν ο Θεός γεννηθήτω φως, και εγένετο φως». Επί είκοσι ώρες, το Απόλλων διέγραφε τροχιές παρατηρώντας, καταγράφοντας και φωτογραφίζοντας κάθε λεπτομέρεια και κυρίως μελετούσε όλα τα πιθανά σημεία μιας προσσελήνωσης. Το πρωί της 27ης Δεκεμβρίου, η αποστολή επέστρεψε στην γη πραγματοποιώντας προσθαλάσσωση στον Ειρηνικό Ωκεανό μετά από ένα συνολικό χρόνο 147 ωρών.

Απόλλων 9

Η σεληνάκατος για πρώτη φορά κάτω από πραγματικές συνθήκες

                                                 Πλήρωμα:                 Τζέιμς Μακ Ντίβιτ           Ντέιβιντ Σκοτ                  Ράσελ Σβάικαρτ

Ο Απόλλων 9 ήταν η πρώτη επανδρωμένη πτήση σεληνιακού υλικού και η πρώτη επανδρωμένη πτήση της σεληνιακής μονάδας.  Η συγκεκριμένη αποστολή είχε σαν στόχο να δοκιμαστεί η σεληνάκατος για πρώτη φορά κάτω από πραγματικές συνθήκες σε τροχιά γύρω από την Γη, αλλά και η λειτουργικότητα της διαστημικής στολής που θα φορούν οι αστροναύτες κατά τους σεληνιακούς περιπάτους. Η αποστολή ξεκίνησε από το Ακρωτήριο Κένεντι στις 11 π.μ. EST, στις 3 Μαρτίου 1969. Ήταν το πρώτο διαστημόπλοιο Κρόνος V/Απόλλων, σε πλήρη διαμόρφωση σεληνιακής αποστολής. Κατά την διάρκεια της αποστολής πραγματοποιήθηκαν οι ανάλογοι ελιγμοί αποσύνδεσης και επανασύνδεσης της σεληνακάτου με το μητρικό σκάφος, και ολοκληρώθηκαν όλες οι βασικές προϋποθέσεις και δοκιμές για την πτήση στην Σελήνη.

Απόλλων 10

Η πλησιέστερη σεληνιακή προσέγγιση του ανθρώπου

                                                 Πλήρωμα:               Τόμας Στάφορντ            Τζον Γιανγκ                         Γιουτζίν Σέρναν      

Ο Απόλλων 10 ήταν μια πλήρης σταδιοποίηση της αποστολής του Απόλλων 11, πλην της τελικής προσσελήνωσης. Η αποστολή ήταν η δεύτερη σε τροχιά γύρω από το δορυφόρο της γης, αλλά και η πρώτη που θα ταξιδέψει στη Σελήνη με το διαστημόπλοιο σε πλήρη διαμόρφωση. Οι αστροναύτες Τόμας Στάφορντ και Γιουτζίν Σέρναν στο εσωτερικό της σεληνακάτου, θα φτάσουν σε υψόμετρο μικρότερο των 47.000 ποδιών (14.326 μέτρα) από την σεληνιακή επιφάνεια επιτυγχάνοντας την πλησιέστερη προσέγγιση στη Σελήνη, ενώ θα εκτελέσουν και δύο περάσματα πάνω από το σημείο προσγείωσης του Απόλλων 11 που θα πραγματοποιηθεί δύο μήνες αργότερα. Το Απόλλων 10 ξεκίνησε από το Ακρωτήριο Κένεντι στις 18 Μαΐου 1969. Αυτή η εκτόξευση σηματοδότησε την τέταρτη επανδρωμένη εκτόξευση του Απόλλωνα στο σύντομο χρονικό διάστημα των επτά μηνών, ενώ πέτυχε όλους τους επιμέρους σκοπούς της, αφού πραγματοποίησε όλους τους αναγκαίους ελιγμούς για την επικείμενη προσσελήνωση. Στις 24 Μαΐου οι αστροναύτες ξεκίνησαν το ταξίδι της επιστροφής στη Γη. Ο θαλαμίσκος προσθαλασσώθηκε στον Ειρηνικό Ωκεανό στις 24:52 στις 26 Μαΐου 1969, σε λιγότερο από 4 μίλια απόσταση από το σημείο-στόχο, το αεροπλανοφόρο «Πρίνστον».

Απόλλων 11

«Εδώ βάση Γαλήνης, ο “Αετός” προσσεληνώθηκε»

                                               Πλήρωμα:                Νιλ Άρμστρονγκ            Μάικλ Κόλινς                         Μπαζ Όλντριν

Τα πρώτα βήματα από τον άνθρωπο σε ένα άλλο πλανητικό σώμα πραγματοποιήθηκαν από τον Νιλ Άρμστρονγκ και τον Μπαζ Όλντριν στις 20 Ιουλίου 1969. Οι αστροναύτες έφεραν επίσης στη Γη τα πρώτα δείγματα από ένα άλλο πλανητικό σώμα. Ο Απόλλων 11 πέτυχε τον κύριο στόχο της αποστολής - να εκτελέσει μια επανδρωμένη σεληνιακή προσγείωση και την επιστροφή της αποστολής με ασφάλεια στη Γη - και άνοιξε το δρόμο για τις αποστολές προσσελήνωσης του Απόλλων που ακολούθησαν.

Το διαστημικό σκάφος Apollo 11 ξεκίνησε από το Ακρωτήριο Κένεντι στο 13:32:00 UT στις 16 Ιουλίου 1969. Μετά από 2 ώρες και 33 λεπτά στην τροχιά της Γης, ο κινητήρας S-IVB πυροδοτείτε για την επιτάχυνση του διαστημικού οχήματος και τη διαφυγή από τη βαρύτητα της γης. Με την είσοδο σε σεληνιακή τροχιά το διαστημικό σκάφος τέθηκε σε ελλειπτική τροχιά (61 από 169 ναυτικά μίλια), με κλίση 1,25 μοιρών ως προς τον σεληνιακό ισημερινό επίπεδο. Στο 80:12 GET, το σύστημα πρόωσης πυροδοτήθηκε, και η τροχιά έγινε σχεδόν κυκλική (66 με 54 ναυτικά μίλια) πάνω από την επιφάνεια της Σελήνης. Στις 101:36 GET, η σεληνάκατος (LM), με αστροναύτες τους Άρμστρονγκ και Όλντριν, μετά από ενδελεχή έλεγχο όλων των συστημάτων αποκολλήθηκε από το διαστημόπλοιο και πήρε πορεία  προς τη Σελήνη και συγκεκριμένα προς τη Θάλασσα της Ηρεμίας, το μέρος που είχε επιλέξει η NASA για την προσσελήνωση. Ο «Αετός» προσγειώθηκε στις 102 ώρες, 45 λεπτά και 40 δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευση.

Αμέσως μετά την προσγείωση στη Σελήνη, ο Άρμστρονγκ και ο Όλντριν προετοίμασαν τη σεληνάκατο για απογείωση ως μέτρο έκτακτης ανάγκης. Μετά το γεύμα, μια προγραμματισμένη περίοδο ύπνου αναβλήθηκε κατόπιν αιτήματος των αστροναυτών, και οι αστροναύτες άρχισαν τις προετοιμασίες για κάθοδο στην σεληνιακή επιφάνεια. Ο αστροναύτης Νιλ Άρμστρονγκ  βγαίνει πρώτος από το διαστημικό σκάφος λέγοντας τα διάσημα πλέον λόγια “That's one small step for (a) man, one giant leap for mankind” (Ένα μικρό βήμα για έναν άνθρωπο, ένα γιγαντιαίο άλμα για την ανθρωπότητα), και η κάμερα καταγράφει το πρώτο βήμα της ανθρωπότητας στη Σελήνη στις 109:24:19 GET. Τα πρώτα βήματα στη Σελήνη μεταδόθηκαν ζωντανά στη Γη, μέσω μιας κάμερας που υπήρχε στο εξωτερικό της σεληνακάτου, και υπολογίζεται ότι τα παρακολούθησαν 500-700 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο. Αμέσως ένα δείγμα της σεληνιακής επιφάνειας συλλέχθηκε, από τον Άρμστρονγκ, ώστε να διαβεβαιωθεί ότι αν κάποιος λόγος έκτακτης ανάγκης απαιτούσε το πρόωρο τέλος στις σχεδιαζόμενες δραστηριότητες στην επιφάνεια, δείγματα της θα πρέπει να επιστρέψουν στη Γη. Στη συνέχεια ο αστροναύτης Όλντριν κατέβηκε κι αυτός στη σεληνιακή επιφάνεια. 

Οι αστροναύτες πραγματοποίησαν την προγραμματισμένη ακολουθία των δραστηριοτήτων που περιλάμβανε  τοποθέτηση ενός σεισμογράφου, την ανάπτυξη ενός ανακλαστήρα λέιζερ σκόπευσης για τη μέτρηση της απόστασης της Σελήνης από τη Γη, τη συλλογή ενός μεγαλύτερου δείγματος σεληνιακού υλικού, πανοραμικές φωτογραφίες της περιοχής κοντά στην περιοχή προσγείωσης και το σεληνιακό ορίζοντα, και φυσικά το στήσιμο της αμερικανικής σημαίας. Περίπου δύο ώρες και ένα τέταρτο μετά την κάθοδο στην επιφάνεια, οι αστροναύτες άρχισαν τις προετοιμασίες για να μπουν και πάλι στην σεληνάκατο. Η ανάβαση από τη σεληνιακή επιφάνεια άρχισε 21 ώρες και 36 λεπτά μετά τη σεληνιακή προσγείωση. Οι αστροναύτες του Απόλλων 11 εισήλθαν στην ατμόσφαιρα της γης με ταχύτητα 36.194 πόδια ανά δευτερόλεπτο (11,032 μέτρα ανά δευτερόλεπτο), και προσθαλασσώθηκαν στον Ειρηνικό Ωκεανό, κοντά στη νήσο Ουέηκ, στις 24 Ιουλίου 1969. Αμέσως μετά την περισυλλογή τους τοποθετήθηκαν σε καραντίνα επί τρεις εβδομάδες, για το φόβο ύπαρξης τυχόν άγνωστων μικροβίων που μπορεί να έφεραν από τη Σελήνη στη Γη.

Απόλλων 12

Μια προσγείωση ακριβείας στην σεληνιακή επιφάνεια

                                                  Πλήρωμα:               Τσαρλς Κόνραντ           Ρίτσαρντ Γκόρντον                 Άλαν Μπιν

Ο Απόλλων 12, ήταν η ​​δεύτερη επανδρωμένη αποστολή που προσγειώθηκε στη Σελήνη, και η οποία σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε για προσγείωση ακριβείας στην σεληνιακή επιφάνεια στις 19 Νοεμβρίου 1969, στην περιοχή του Ωκεανού των Καταιγίδων. Η διαδικασία προσσελήνωσης ήταν μια ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση, καθώς οι αστροναύτες έπρεπε να προσγειωθούν σε κοντινή απόσταση από το σημείο-στόχο, το διαστημικό σκάφος Surveyor III που είχε προσγειωθεί στη Σελήνη στις 20 Απριλίου του 1967 στην βορειοδυτική εσωτερική πλαγιά ενός κρατήρα. Η προσγείωση ακριβείας έγινε χρησιμοποιώντας την αυτόματη καθοδήγηση, με μικρές μόνο χειροκίνητες διορθώσεις που απαιτούνταν σε τελικές φάσεις της καθόδου. Αυτή η προσγείωση ακριβείας είχε μεγάλη σημασία για το μελλοντικό σεληνιακό πρόγραμμα εξερεύνησης, γιατί τα σημεία προσγείωσης σε ανώμαλο έδαφος παρουσίαζαν μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον. Η προσγείωση στέφθηκε με επιτυχία, και η σεληνάκατος ακούμπησε στο εσωτερικό χείλος του κρατήρα σε μία απόσταση 600 ποδιών (183 μέτρα) από το διαστημικό βολιστήρα Surveyor III. Τρεις ώρες μετά την προσγείωση, το πλήρωμα άρχισε τις προετοιμασίες για την έξοδο στη σεληνιακή επιφάνεια. Κατά τη διάρκεια των δύο περιόδων δραστηριότητας εκτός οχήματος, (η συνολική διάρκεια ήταν 7,5 ώρες), οι αστροναύτες είχαν πολύ συγκεκριμένες εργασίες για να ολοκληρώσουν. Η αποστολή του Απόλλων 12 παρείχε άλλωστε την πρώτη ευκαιρία να μελετηθεί η Σελήνη εκτενώς σε ακτίνα 0,5 χιλιομέτρων από την περιοχή προσεδάφισης, και να παρατηρήσουν άμεσα επιστημονικά φαινόμενα στην επιφάνεια της. Μεταξύ αυτών ήταν να συλλέξει σεληνιακά δείγματα, να αναπτύξει διάφορα πειράματα, και να εξετάσει και να φωτογραφίσει τη σεληνιακή επιφάνεια. Τα αποτελέσματα ορισμένων πειραμάτων, το πλήρωμα τα εξέπεμψε με σήμα στη Γη, ενώ άλλα τα μετέφεραν στη Γη για εργαστηριακή ανάλυση. Όπως φαινόταν μέσα από τηλεσκόπια, η περιοχή προσγείωσης του Απόλλων 12 είχε λιγότερους κρατήρες και ένα ελαφρώς πιο κόκκινο χρώμα από το χώρο προσγείωσης του Απόλλων 11. Θεωρήθηκε ότι οι βράχοι στην περιοχή προσεδάφισης του Απόλλων 12 ήταν  νεότεροι και διαφορετικοί ως προς τη χημική σύνθεση από τα βράχια στην περιοχή προσεδάφισης του Απόλλων 11. Ο Απόλλων 12 επέστρεψε με 34 κιλά δείγματα, συμπεριλαμβανομένων 45 βράχων και αρκετούς σωλήνες με υλικό από βάθος 40 εκατοστών κάτω από την επιφάνεια. Αυτό το υλικό επιβεβαίωσε τις προσδοκίες πριν την αποστολή, αλλά έθεσε και κάποια νέα ερωτήματα. Δευτερεύων στόχος ήταν η ανάκτηση τμημάτων του διαστημικού οχήματος Surveyor III ώστε να εξεταστούν οι επιπτώσεις της μακροχρόνιας έκθεσης στο σεληνιακό περιβάλλον.

Απόλλων 13

«Χιούστον, έχουμε ένα πρόβλημα εδώ»

                                               Πλήρωμα:                   Τζέιμς Λόβελ                 Τζακ Σουάιγκερτ                  Φρεντ Χέιζ     

Ο Απόλλων 13 ήταν η τρίτη αποστολή με στόχο να προσγειωθεί στη Σελήνη, στον κρατήρα Fra Mauro, όπου σύμφωνα με τα σχέδια η αποστολή θα έστηνε το εργαστηριακό κιβώτιο επιστημονικής ανάλυσης εδάφους ALSEP (Apollo Lunar Surface Experiments Package), λόγω των σημαντικών πετρωμάτων που βρίσκονταν στο σημείο αυτό. Μια έκρηξη όμως σε μία από τις δεξαμενές οξυγόνου ακρωτηρίασε το διαστημικό σκάφος κατά τη διάρκεια της πτήσης και το πλήρωμα αναγκάστηκε σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη και επιστροφή στη Γη χωρίς προσσελήνωση. Η αποστολή του Apollo 13 ξεκίνησε στις 11 Απριλίου 1970 και ώρα 13:13 (για τους προληπτικούς), από το συγκρότημα εκτόξευσης 39Α στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντι. Δύο στοιχεία ακόμα για τους προληπτικούς, το χαϊδευτικό όνομα του διαστημόπλοιου, Odyssey (από την Οδύσσεια του Ομήρου), αλλά και η έναρξη των προβλημάτων μετά από 55 ώρες και 53 λεπτά, δηλαδή στις 13 Απριλίου! Το πλήρωμα αποτελούνταν από τον κυβερνήτη Τζέιμς Λόβελ, τον πιλότο του διαστημόπλοιου Τζακ Σουάιγκερτ, και τον πιλότο της σεληνακάτου Φρεντ Χέιζ. 

Τα πρώτα μικροπροβλήματα εμφανίστηκαν από την αρχή, όταν κατά την εκτόξευση και λόγω ισχυρών κραδασμών που παρουσιάστηκαν, απομονώθηκε η μεσαία τουρμπίνα της δεύτερης βαθμίδας και διέκοψε αυτόματα την λειτουργία της 132 δευτερόλεπτα πριν το κανονικό. Με την βοήθεια του κεντρικού ψηφιακού υπολογιστή ελέγχου LVDC οι υπόλοιπες τέσσερις τουρμπίνες και η τρίτη βαθμίδα αφομοίωσαν κάπως την απώλεια και το ταξίδι συνεχίστηκε σε τροχιά γύρω από την Γη. Το ταξίδι τους όμως θα πάρει δραματική τροπή αφού  55 ώρες, 53 λεπτά και 18 δευτερόλεπτα από την εκτόξευση και ενώ  βρίσκονταν πάνω από 200.000 χιλιόμετρα από την Γη, λόγω μηχανικής βλάβης, το διαστημόπλοιο θα κινδυνέψει να χαθεί στο Διάστημα. Μια δεξαμενή οξυγόνου του σκάφους εξυπηρέτησης ανατινάχτηκε δύο δευτερόλεπτα μετά την έναρξη λειτουργίας του αναδευτήρα. Η έκρηξη προκάλεσε ζημιά και στην διπλανή δεξαμενή οξυγόνου, με αποτέλεσμα την παύση διοχέτευσης της κυψέλης καυσίμου με οξυγόνο και την ακαριαία μείωση της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος και νερού. Εκτός αυτού σημειώθηκε έλλειψη αποθέματος οξυγόνου με αποτέλεσμα η αποστολή να αντιμετωπίσει σοβαρό κίνδυνο.

Ο Σουάιγκερτ μετέδωσε στο κέντρο ελέγχου το παροιμιώδες

 “Houston, we've had a problem” (στο 1:07)

Η προσσελήνωση ματαιώθηκε, το προσωπικό του κέντρου ελέγχου θα ξεκινήσει μια αγωνιώδη προσπάθεια για τη διάσωση των τριών αστροναυτών και την επιστροφή του Απόλλων 13 στη Γη, ενώ η τροχιά του διαστημοπλοίου διορθώθηκε, έτσι ώστε να πραγματοποιήσει καμπύλη επιστροφής αντί να μπει σε δορυφορική τροχιά γύρω από την Σελήνη. Μία ώρα μετά την έκρηξη δόθηκε εντολή στο πλήρωμα να κινηθεί προς τη σεληνάκατο ως «σωσίβια λέμβο», η οποία είχε αρκετό οξυγόνο, και θα πάρει τη θέση του κατεστραμμένου σκάφους. Για να επιστρέψει το πλήρωμα στη γη ζωντανό θα έπρεπε η  σεληνάκατος να υποστηρίξει τους τρεις άντρες για τουλάχιστον 90 ώρες. Για να ολοκληρωθεί το μακρύ ταξίδι, η σεληνάκατος χρειαζόταν ενέργεια και νερό ψύξης, κι έτσι  δίνετε εντολή από το κέντρο ελέγχου να κλείσει κάθε περιττό κύκλωμα. Η θερμοκρασία πέφτει κατακόρυφα. Όσοι έχουν παρακολουθήσει την ταινία Apollo 13 με τον Τομ Χανκς θα θυμούνται την χαρακτηριστική σκηνή με τα παγωμένα όργανα στις κονσόλες της σεληνακάτου και τα θαμπωμένα παράθυρα από το πάγο.  Μόνο που η σεληνάκατος δεν είχε σχεδιαστεί για 3 άτομα και για τόσες πολλές ώρες, κι έπρεπε να λυθεί και το πρόβλημα της αποχέτευσης του διοξειδίου του άνθρακα. Το πρόβλημα εστιαζόταν στα τετραγωνικά δοχεία υδροξείδιο του λιθίου από το όχημα διακυβέρνησης που δεν ήταν συμβατά με τα στρογγυλά ανοίγματα στο περιβαλλοντικό σύστημα της σεληνακάτου. Τελικά το κέντρο ελέγχου κατάφερε να δημιουργήσει ένα αυτοσχέδιο προσαρμογέα από τα υλικά που ήταν γνωστό ότι είναι επί του σκάφους, το λεγόμενο “mailbox”, και το πλήρωμα αντέγραψε με επιτυχία το μοντέλο τους. Ο Απόλλων 13 προσγειώθηκε στη γη στις 17 Απριλίου 1970. Η NASA μίλησε για μια αποτυχία γεμάτη επιτυχία.

Η βλάβη στο σκάφος εξυπηρέτησης μετά το ατύχημα που συνέβη κατά την αποσύνδεση, και η πρόχειρη κατασκευή φίλτρου διοξειδίου του άνθρακα (CO2).

 Απόλλων 14

Ώρα για λίγο…γκολφ

                                                  Πλήρωμα:                Άλαν Σέπαρντ               Στιούαρτ Ρούζα                 Έντγκαρ Μίτσελ

Ο Απόλλων 14 προσγειώθηκε στην περιοχή Fra Mauro, την προβλεπόμενη περιοχή προσεδάφισης της αποτυχημένης αποστολής Apollo 13. Στόχος της ήταν να προβεί σε λεπτομερή επιστημονική σεληνιακή εξερεύνηση. Το διαστημικό όχημα με πλήρωμα το κυβερνήτη Άλαν Σέπαρντ, τον πιλότο του διαστημόπλοιου Στιούαρτ Ρούζα, και τον πιλότο της σεληνακάτου Έντγκαρ Μίτσελ, ξεκίνησε από το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι της Φλόριντα, στις 31 Ιανουαρίου του 1971. Η προσσελήνωση συνέβη στις 5 Φεβρουαρίου, σε απόσταση 160 ποδιών (53 μέτρα) από το σημείο-στόχο στα υψίπεδα Fra Mauro. Η πρώτη από τις δύο δραστηριότητες εκτός οχήματος ξεκίνησε 5 ώρες και 23 λεπτά μετά την προσγείωση. Μια έγχρωμη κάμερα τοποθετημένη πάνω στη σκηνή καθόδου παρείχε ζωντανή κάλυψη της καθόδου των δύο αστροναυτών στην σεληνιακή επιφάνεια. Σε αντίθεση με τον Νιλ Άρμστρονγκ στο Απόλλων 11, και τον Τσαρλς Κόνραντ για τον Απόλλωνα 12, ο Σέπαρντ είχε ήδη απομακρυνθεί λίγα μέτρα από την σεληνάκατο πριν μιλήσει: «Ήταν μακρύς ο δρόμος, αλλά τελικά φτάσαμε». Η στολή του Σέπαρντ ήταν η πρώτη που χρησιμοποιήθηκαν κόκκινες ρίγες στα χέρια και στα πόδια έτσι ώστε να επιτρέπουν την εύκολη αναγνώριση μεταξύ του κυβερνήτη και του πιλότου της σεληνακάτου, αφού στις φωτογραφίες του Απόλλων 12 ήταν σχεδόν αδύνατο να γίνει διάκριση μεταξύ των δύο μελών του πληρώματος, προκαλώντας μεγάλη σύγχυση. Αυτό το χαρακτηριστικό είχε συμπεριληφθεί στη στολή του Τζέιμς Λόβελ με τον Απόλλων 13 αλλά επειδή δεν πραγματοποιήθηκε η προσσελήνωση, ο Απόλλων 14 ήταν ο πρώτος που έγινε χρήση του. 

Το πλήρωμα τοποθέτησε την αμερικανική σημαία, το εργαστηριακό κιβώτιο επιστημονικής ανάλυσης εδάφους ALSEP, ανακλαστήρα λέιζερ (LRRR), και έγινε συλλογή δειγμάτων, χρησιμοποιώντας για πρώτη φορά ένα δίτροχο πτυσσόμενο καλάθι (Modular Equipment Transporter), το οποίο δεν αποδείχτηκε καθόλου εύχρηστο.  Η δεύτερη βόλτα στη Σελήνη είχε ως στόχο να φτάσουν στο χείλος του 300 μέτρων διάμετρο κρατήρα Cone και να τον εξετάσουν. Αλλά η πλοήγηση στη σεληνιακή επιφάνεια αποδείχτηκε πολύ πιο δύσκολη από ό, τι αναμενόταν, και παρά τις προσπάθειές τους, οι αστροναύτες δεν κατάφεραν να εντοπίσουν ή να κοιτάξουν πέρα ​​από το χείλος. Σωματικά εξαντλημένοι από την προσπάθεια και με τις προμήθειες οξυγόνου στις στολές να αρχίζουν να χαμηλώνουν, η προσπάθεια ματαιώθηκε. Αργότερα όμως στην ανάλυση, και χρησιμοποιώντας τις φωτογραφίες που τράβηξαν, διαπιστώθηκε ότι είχαν εισέλθει  περίπου 65 πόδια (20 μέτρα), στο χείλος του κρατήρα. Εικόνες από τον Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO) το 2009, επιβεβαίωσαν τις αναλύσεις, αφού έδειξαν τα ίχνη των αστροναυτών αλλά και του πτυσσόμενου καλαθιού σε ακτίνα 90 ποδιών (30 μέτρων) από το χείλος. 

Μία από τις πιο διάσημες στιγμές ήρθε στο τέλος της δεύτερης βόλτας, όταν ο κυβερνήτης του Απόλλων 14 Άλαν Σέπαρντ χτύπησε δύο μπάλες του γκολφ που είχε φέρει μαζί του με ένα γεωλογικό εργαλείο.  Ο Σέπαρντ στο δεύτερο χτύπημα αναφώνησε ότι η δεύτερη μπάλα πήγε "μίλια και μίλια και μίλια» λόγο της χαμηλής σεληνιακής βαρύτητας, αλλά αργότερα υπολόγισε την απόσταση από 200 έως 400 υάρδες (180-370 μέτρα). Οι αστροναύτες του Απόλλων 14 ήταν οι τελευταίοι σεληνιακοί εξερευνητές που τοποθετήθηκαν σε καραντίνα κατά την επιστροφή τους από τη Σελήνη.

Απόλλων 15

Σφυρί εναντίον φτερού

                                               Πλήρωμα:                 Ντέιβιντ Σκοτ                 Άλφρεντ Γουόρντεν            Τζέιμς 'Εργουιν

Ο Απόλλων 15 ήταν η τέταρτη αποστολή που προσγειώθηκαν άνθρωποι στην Σελήνη. Η εκτόξευση πραγματοποιήθηκε στις 26 Ιουλίου 1971 και η προσσελήνωση στις 30 Ιουλίου. Ήταν η πρώτη της σειράς των αποστολών «Απόλλων J» στη Σελήνη που σχεδιάστηκαν έτσι ώστε να έχουν μεγαλύτερη παραμονή, αλλά και μεγαλύτερη κινητικότητα στην επιφάνεια του φεγγαριού. Το πλήρωμα αποτελούνταν από τους Ντέιβιντ Σκοτ (κυβερνήτης), τον Άλφρεντ Γουόρντεν (πιλότο του διαστημοπλοίου), και τον Τζέιμς Έργουιν (πιλότο της σεληνακάτου). Ο Σκοτ  με τον Έργουιν πέρασαν τρεις μέρες στη Σελήνη συμπεριλαμβανομένων 18½ ωρών έξω από το διαστημικό σκάφος σε σεληνιακή δραστηριότητα (EVA). Η αποστολή προσγειώθηκε κοντά στο Hadley Rillé. Καθ 'όλη τη διάρκεια της περιόδου του ύπνου προν την πρώτη έξοδο, το κέντρο ελέγχου στο Χιούστον, παρακολουθούσε μια αργή αλλά σταθερή διαρροή οξυγόνου, χωρίς να μπορέσουν να προσδιορίσουν την ακριβή αιτία αυτής της διαρροής. Οι Σκοτ και Έργουιν ξύπνησαν μία ώρα νωρίτερα, και η πηγή της διαρροής τελικά βρέθηκε να είναι μια ανοιχτή βαλβίδα επί της συσκευής μεταφοράς ούρων. Το πρόβλημα λύθηκε, και τέσσερις ώρες αργότερα οι αστροναύτες ξεκίνησαν την προετοιμασία για την πρώτη βόλτα στη Σελήνη.
Το πλήρωμα διερεύνησε την γεωλογία της περιοχής χρησιμοποιώντας το πρώτο ηλεκτρικό σεληνιακό όχημα (LRV), γνωστό ως Roving, το οποίο τους επέτρεψε να ταξιδέψουν πολύ μακρύτερα από τη σεληνάκατο, σε αντίθεση με τις προηγούμενες αποστολές. Επιτεύχθηκε μια μέση ταχύτητα 9,6 km/hr, η οποία έφτασε μέχρι και τα 12 km/h πάνω στο επίπεδο σεληνιακό έδαφος. Η συνολική διανυόμενη απόσταση, ήταν 27,9 χιλιομέτρα. Κατά τη διάρκεια της σεληνιακής παραμονής, 66 ώρες 54 λεπτά 53 δευτερόλεπτα, οι αστροναύτες ήταν σε θέση να συλλέξουν δείγματα από τις χαμηλές σκοτεινές πεδιάδες (Μaria), τα υψίπεδα των Appenine, και την περιοχή κατά μήκος του Hadley Rillé, μια μακριά στενή κοιλάδα. Συνολικά 76 κιλά (170 λίβρες) σεληνιακού υλικού επέστρεψαν στη γη. Ταυτόχρονα ο Γουόρντεν που βρισκόταν σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, χρησιμοποίησε πανοραμική κάμερα για τη μελέτη του σεληνιακού περιβάλλοντος με μεγάλη λεπτομέρεια, ενώ κατά τη διάρκεια της αποστολής έγινε χρήση ενός φασματόμετρου ακτίνων-γ, μια φωτογραφική μηχανή χαρτογράφησης, ένα υψομετρικό λέιζερ, ένα φασματόμετρο μάζας, ενώ έγινε και τοποθέτηση υπερ-δορυφόρου σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη για τη μελέτη του μαγνητικού και βαρυτικού πεδίου της Σελήνης, του πλάσματος και των σωματιδίων.

Στο τέλος της τρίτης εξόδου ο Σκοτ επιχείρησε ένα πείραμα στην τηλεοπτική κάμερα, ρίχνοντας ταυτόχρονα προς την επιφάνεια ένα φτερό κι ένα σφυρί. Οι επιστήμονες ακόμη και πριν ο Γαλιλαίος συλλογιστεί και δοκιμάσει αυτό το απλό πείραμα, πίστευαν ότι χωρίς την αντίσταση του αέρα, όλα τα αντικείμενα θα έπεφταν με τον ίδιο τρόπο. Ένα καλό μέρος χωρίς αντίσταση από τον αέρα για να ελέγξουμε την αρχή της ισοτιμίας είναι η Σελήνη. Σίγουρος αρκετά ο Σκοτ, όπως οι επιστήμονες συμπεριλαμβανομένου του Γαλιλαίου και του Αϊνστάιν, είδε τα αντικείμενα να φτάνουν στην σεληνιακή επιφάνεια ταυτόχρονα. Η υποδειχθείσα αρχή της ισοδυναμίας δηλώνει ότι η επιτάχυνση ενός αντικειμένου λόγω της βαρύτητας δεν εξαρτάται από την μάζα, πυκνότητα, σύνθεση, χρώμα, σχήμα, ή οτιδήποτε άλλο.

Η αποστολή ολοκληρώθηκε με επιτυχία αλλά αμαυρώθηκε από την αρνητική δημοσιότητα που συνόδευσε αποκάλυψη του πληρώματος ότι μετέφεραν γραμματόσημα που είχαν προγραμματιστεί να πουλήσουν μετά την επιστροφή τους σε συλλέκτες, χωρίς να έχει προηγηθεί έγκριση της NASA. 

Απόλλων 16

Στα υψίπεδα της Σελήνης

                                                Πλήρωμα:                  Τζον Γιανγκ                  Τόμας Μάτινγκλι                Τσαρλς   Ντιουκ

Ο Απόλλων 16  εκτοξεύτηκε στις 16 Απριλίου 1972, και προσσεληνώθηκε τέσσερις μέρες αργότερα μετά από 105.50 ώρες πτήσης. Τα μέλη του πληρώματος για την αποστολή αυτή ήταν, ο κυβερνήτης Τζον Γιανγκ, στο δεύτερο ταξίδι του στην Σελήνη μετά το Απόλλων 10, ο πιλότος του διαστημοπλοίου Τόμας Μάτινγκλι, και ο πιλότος της σεληνακάτου Τσαρλς Ντιουκ.

Οι κύριοι στόχοι της αποστολής ήταν τρεις: να ερευνηθεί η σεληνιακή επιφάνεια στην περιοχή Highlands Descartes, επειδή θεωρήθηκε ότι είναι αντιπροσωπευτική ενός μεγάλου μέρους της επιφάνειας της Σελήνης, και μια περιοχή αυτού του τύπου δεν είχε ερευνηθεί προηγουμένως, να πραγματοποίηση πειράματα στην σεληνιακή επιφάνεια, και να διεξαγάγει πειράματα και φωτογραφικές εργασίες από σεληνιακή τροχιά. Πρόσθετοι στόχοι περιλάμβαναν επιδόσεις των πειραμάτων που απαιτούσαν μηδενική βαρύτητα, και τη μηχανική αξιολόγηση των διαστημικών σκαφών και του εξοπλισμού.

Η σεληνάκατος προσγειώθηκε περίπου 276 μέτρα βορειοδυτικά του σχεδιαζόμενου σημείου προσγείωσης, στην περιοχή Descartes, μια περιοχή 5.500 μέτρα ψηλότερα από το σημείο προσεδάφισης του Απόλλων 15. Επιλέχθηκε ως μια εξαιρετική τοποθεσία για δειγματοληψία δύο ηφαιστειακών σχηματισμών - το σχηματισμό Cayley και το Οροπέδιο Kant. Το εργαστηριακό κιβώτιο επιστημονικής ανάλυσης εδάφους ALSEP , ήταν ο τέταρτος σταθμός  που τέθηκε σε λειτουργία μετά από Απόλλων 12, 14 και 15. Το σύνολο δραστηριοτήτων στην σεληνιακή επιφάνεια διήρκεσε 20 ώρες 14 λεπτά, και συλλέχθηκαν 96 κιλά δείγματα. Τα πετρώματα αυτά αντιπροσώπευαν δείγματα των αρχαίων σεληνιακών υψιπέδων.

Η συνολική απόσταση που διανύθηκε με το σεληνιακό όχημα (LRV) ήταν 26,7 χιλιόμετρα και το πλήρωμα παρέμεινε στη σεληνιακή επιφάνεια 71 ώρες. Την τελευταία μέρα, ο Ντιουκ άφησε πίσω του μια φωτογραφία με τη σύζυγο του, Ντόροθι και τους δύο γιους του, Τόμας και Τσαρλς. Στο πίσω μέρος είχε γράψει: «Αυτή είναι η οικογένεια του αστροναύτη Τσαρλς Ντιουκ από τον πλανήτη Γη. Προσσεληνώθηκε τον Απρίλη του 1972». Τοποθέτησε τη φωτογραφία μέσα σε ένα πλαστικό σακουλάκι, για να την προστατέψει και ύστερα τη φωτογράφησε, όπως την ακούμπησε στο έδαφος. Υπάρχουν θεωρίες που αμφισβητούν ότι η φωτογραφία βρίσκεται πράγματι στη Σελήνη, καθώς δεν θα «επιβίωνε» χωρίς ατμόσφαιρα και θα έλιωνε απ’ τις ακτίνες του ήλιου....

Απόλλων 17

Αυτό που η κάμπια ονομάζει τέλος, η ζωή το λέει πεταλούδα.

Λάο Τσε, 6ος αιώνας π.Χ., Κινέζος φιλόσοφος

                                            Πλήρωμα:                        Γιουτζίν Σέρναν           Ρόναλντ Έβανς                  Χάρισον Σμιθ

Ο Απόλλων 17 ήταν η τελευταία επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη, και η μοναδική που μετέφερε εκπαιδευμένο γεωλόγο για να περπατήσει στη σεληνιακή επιφάνεια. Σε σύγκριση με τις προηγούμενες αποστολές Απόλλων, οι αστροναύτες του Απόλλων 17 διέσχισαν τη μεγαλύτερη απόσταση χρησιμοποιώντας το σεληνιακό όχημα Roving (35χλμ), και συνέλεξαν τη μεγαλύτερη ποσότητα βράχων (110 κιλά). Ο Γιουτζίν Σέρναν, κυβερνήτης του Απόλλωνα 17, εξακολουθεί να κατέχει τη διάκριση ως ο τελευταίος άνθρωπος που περπάτησε στη Σελήνη. Ο Απόλλων 17 ξεκίνησε στις 7 Δεκεμβρίου 1972 από το Ακρωτήριο Κένεντι, και ήταν η πρώτη νυχτερινή εκτόξευση Κρόνου V, προσφέροντας μία εντυπωσιακή εικόνα στους 500.000 ανθρώπους που είχαν συρρεύσει για να παρακολουθήσουν από κοντά την τελευταία αποστολή στη Σελήνη. 

Το πλήρωμα αποτελούσαν ο πιλότος του Πολεμικού Ναυτικού, πλοίαρχος Γιουτζίν Σέρναν, ο πιλότος του Πολεμικού Ναυτικού, πλοίαρχος Ρόναλντ Έβανς, και ο γεωλόγος Χάρισον Σμιτ  ο μόνος μη στρατιωτικός του πληρώματος και ο πρώτος επιστήμονας που πέταξε στο διάστημα. Αποστολή του «Απόλλων 17» ήταν να μελετήσει τη σεληνιακή κοιλάδα Ταύρος-Λιτρόφ, στο νοτιοανατολικό άκρο της Θάλασσας της Γαλήνης, που παρουσίαζε εξαιρετικό γεωλογικό ενδιαφέρον, επειδή υπήρχαν ενδείξεις για προγενέστερη ηφαιστειακή δράση. Η σεληνάκατος προσγειώθηκε σε απόσταση 200 μέτρων από το σημείο-στόχο σε μια βαθιά στενή κοιλάδα. Αυτή η κοιλάδα βρίσκεται στα ορεινά υψίπεδα στο ανατολικό χείλος της λεκάνης Serenitatis, περίπου 750 χιλιόμετρα ανατολικά του σημείου προσγείωσης του Απόλλων 15 και περίπου στην ίδια απόσταση βόρεια του Απόλλων 11. Τέσσερεις ώρες αργότερα έκαναν τον πρώτο τους σεληνιακό περίπατο και μάλιστα είχαν και τη πρώτη τους μικροατυχία. Το φτερό μιας από τις ρόδες του διαστημικού οχήματος αποκολλήθηκε και χρειάστηκε η εφευρετικότητα του Σέρναν ώστε να το επανασυναρμολογήσει με χάρτες της Σελήνης και μονωτική ταινία. Το διαστημόπλοιο εκτός το εργαστηριακό κιβώτιο επιστημονικής ανάλυσης εδάφους, μετέφερε και ένα πειραματικό βαρυτόμετρο (μετράει την επιτάχυνση γήινης βαρύτητας) για να διαπιστωθεί πως συμπεριφέρεται το όργανο αυτό στις συνθήκες της Σελήνης. Οι Σέρναν και Σμιτ εκτέλεσαν σειρά πειραμάτων και μάζεψαν 741 μεμονωμένες πέτρες και  χώμα από βάθος 3 μέτρων με τη χρήση τρυπανιού ανάκτησης γεωλογικών δειγμάτων τα οποία έφεραν πίσω στη Γη. Συνολικά εργάστηκαν γύρω στις 22 ώρες στο ύπαιθρο της Σελήνης, δηλαδή κάτι παραπάνω από επτά ώρες ημερησίως. Στις 14:25 της 19ης Δεκεμβρίου του 1972, και μετά από παραμονή στο διάστημα, που διήρκεσε 12 ημέρες, 13 ώρες, 51 λεπτά και 59 δευτερόλεπτα, ο θαλαμίσκος του «Απόλλων 17» με το τριμελές πλήρωμά του προσθαλασσώθηκε με επιτυχία στον Ειρηνικό Ωκεανό και οι Σέρναν, Έβανς και Σμιτ περισυνελέγησαν σώοι και αβλαβείς από ελικόπτερο του αμερικανικού πολεμικού πλοίου «USS Ticonderoga». Η προσθαλάσσωση και η ανάκτηση του πληρώματος Απόλλων 17 σηματοδότησε το τέλος του προγράμματος Απόλλων.

Nikos Apostolopoulos | Δημιουργήστε το δικό σας διακριτικό