Η διαχρονική μαγεία του Πεντελικού Όρους. Συνέντευξη του Βαγγέλη Ζήση στην Ερ.Ε.Ν.Ζω

Συνέντευξη στον Νίκο Αποστολόπουλο

Κύριε Ζήση, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά για τη συνέντευξη που με προθυμία δεχθήκατε να μας παραχωρήσετε. Θα ήθελα να ξεκινήσω με την κλασική ερώτηση, τι ήταν αυτό που σας επηρέασε και σας ώθησε να ασχοληθείτε μ’ αυτόν το χώρο;

Θα ήθελα και εγώ να σας ευχαριστήσω για το ενδιαφέρον σας. Όσον αφορά στην αφετηρία του ερευνητικού μου ταξιδιού, θα έλεγα ότι περισσότερο με απώθησε η καθολική απαξίωση και η άκρατη δυσπιστία απέναντι στο αποκαλούμενο «παραφυσικό», από τους ρασιοναλιστές και, σχεδόν το σύνολο, της επιστημονικής κοινότητας. Σημειωτέων ότι η τελευταία, έχει αφήσει αναπάντητα ερωτήματα που άπτονται «στα του οίκου» της, πόσο μάλλον σε φαινόμενα που εντάσσονται στη φιλολογία του παράξενου και υπερβατικού.  

Το Πεντελικό όρος είναι χωρίς αμφιβολία ένας θρύλος στον ελληνικό χώρο του παραδόξου, και εσείς προσωπικά έχετε πραγματοποιήσει μια λεπτομερή, εκτενή και πολύχρονη έρευνα την οποία παραδώσατε στο αναγνωστικό κοινό τον Οκτώβριο του 2013, μέσα από το δεύτερο βιβλίο σας για την Πεντέλη, με τίτλο «Πεντέλη – Ιστορία, Θρύλοι, Μυστήρια» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Άλλωστε». Τι πρέπει να περιμένει ο αναγνώστης μέσα από το βιβλίο; Θα «σκοντάψει» στην έκπληξη και στο άγνωστο;

Δεν ξέρω αν θα «σκοντάψει», όμως το βέβαιο είναι ότι ο αναγνώστης θα γοητευτεί από τη διαχρονική μαγεία που αποπνέει αυτό το θαυμάσιο όρος. Επίσης, θα προβληματιστεί από την παράθεση λησμονημένων ιστορικών στοιχείων που ακροβατούν μεταξύ πραγματικότητας και θρύλου, όσο και τον τρόπο που αυτά συνυφαίνονται και αλληλεπιδρούν με τη σύγχρονη αστική μυθολογία. Ακόμη, το βιβλίο επιχειρεί να «στήσει» γέφυρες μεταξύ μεταφυσικής και επιστήμης, προτείνοντας μια θεωρία που κάλλιστα μπορεί να εφαρμοστεί, πέρα από τα όρια του Πεντελικού βουνού, στον ευρύτερο χώρο του ανεξήγητου.

Διαθέσιμο προς αγορά από

εκδόσεις "Άλλωστε"

Είναι γνωστό ότι στο εσωτερικό της σπηλιάς του Νταβέλη ξεκινά ένα υπόγειο  δίκτυο στοών που απλώνεται σε όλη την Αθήνα. Όμως πιο ουσιώδη από το που οδηγούν τα τούνελ, ίσως να είναι τα ερωτήματα που σχετίζονται με τα παράδοξα γεγονότα και φαινόμενα που εκδηλώνονται στο εσωτερικό τους. Υπάρχουν μαρτυρίες που γίνεται λόγος για περίεργους ήχους, συμπτώματα μέθης, υστερικές αντιδράσεις, κενά μνήμης, αστοχία ή «τρέλαμα» του ηλεκτρονικού τους εξοπλισμού, εμφάνιση παράξενων οντοτήτων κ.α. Σήμερα, μετά από εκατοντάδες άρθρα και έρευνες που ακολούθησαν τις αποκαλύψεις του Γ. Μπαλάνου το 1982, μπορεί να δοθεί μια σαφής και ικανοποιητική εξήγηση για αυτά τα φαινόμενα ή εξακολουθούν να κινούνται στο χώρο του παραφυσικού;

Εν πρώτοις, θα μου επιτρέψετε να διαφωνήσω σχετικά με τις θρυλούμενες υπόγειες διαδρομές που ξεκινούν από τη «Σπηλιά του Νταβέλη» και απολήγουν δεκάδες χιλιόμετρα μακριά. Η αρχέγονη χωροταξία του σπηλαίου και τα βάραθρα στο εσωτερικό του, εξετάζονται λεπτομερώς στις σελίδες του βιβλίου με την παράθεση στοιχείων πριν την αλλοίωση της Σπηλιάς, κατά τα τεχνικά έργα του 1977. Σίγουρα, οι στοές του Αδριάνειου υδραγωγείου που περνούν κάτω από τη Μονή Πεντέλης, πυροδότησαν αυτούς τους εξωπραγματικούς ισχυρισμούς. Όσο για το καλειδοσκόπιο των υπερβατικών εμπειριών που αναφέρετε, φαίνεται πως ο επισκέπτης της Σπηλιάς δεν περιορίζεται σε παθητικό ρόλο απέναντί τους, αλλά υπάρχει μια διαδραστικότητα μεταξύ τόπου και ανθρώπου. Βάσει της θεωρητικής φυσικής, ο τελευταίος συμμετέχει ενεργά στο χώρο και διαμέσου της παρατήρησης σκηνοθετεί τη δική του μοναδική πραγματικότητα, μέρος της οποίας είναι και τα εν λόγω καινοφανή φαινόμενα.

Επίδοξοι ερευνητές αλλά και απλός κόσμος που ασχολείται με το χώρο του παραφυσικού, επισκέπτονται το βουνό αναζητώντας τη σπηλιά του Νταβέλη, αγνοώντας ότι και η γύρω περιοχή κρύβει επίσης πολλές και ενδιαφέρουσες εκπλήξεις, όπως το σπήλαιο των Νυμφών, λαξευμένα σύμβολα στους βράχους χαμηλότερα της σπηλιάς, υπολείμματα ανθρώπινων δραστηριοτήτων από σατανικές τελετές κ.α. Μπορείτε να μας δώσετε μια εικόνα για τα λιγότερα γνωστά μυστικά που κρύβει η γύρω περιοχή;

Έναν οδηγό «προς ναυτιλομένους» μπορεί να βρει ο αναγνώστης στο παράρτημα του βιβλίου, όπου παρουσιάζονται τα πιο σημαντικά λατρευτικά σπήλαια του όρους, όπως το άντρο των Νυμφών, η σπηλιά του Πάνα στο Μαραθώνα, το σπηλαιώδες μαντείο των Ευμενίδων στην Κηφισιά και η σπηλιά του Διονύσου στον ομώνυμο συνοικισμό.

Ο αναζητητής μπορεί να συναντήσει πολλά και ενδιαφέροντα στη Μονή Ταώ, αλλά και στη Μονή Πεντέλης, όπου σώζονται λείψανα του Αδριάνειου υδραγωγείου. Φυσικά δεν πρέπει να παραλείψει την επίσκεψη στα κτίρια και τον τάφο της Δούκισσας της Πλακεντίας, στους νότιους πρόποδες του βουνού. Άλλες εστίες παράδοξων αναφορών αποτελούν ο λεγόμενος «αντιβαρυτικός» δρόμος, η παλιά λίμνη «Θάλωσσι», αλλά και η ευρύτερη περιοχή της Σπηλιάς του Νταβέλη όπου, μεταξύ άλλων, θα ανακαλύψει λαξευμένα μυστικιστικά σύμβολα και παραστάσεις.

Πώς συνδέεται το Πεντελικό όρος με τα ΑΤΙΑ και ποια είναι η προσωπική σας άποψη για την εξωγήινη υπόθεση;

Είναι αλήθεια ότι ο ορεινός όγκος της Πεντέλης δεν υπήρξε «άνυδρος» από τη δραστηριότητα των ΑΤΙΑ. Μάλιστα προσέφερε δύο αρκετά σημαντικές περιπτώσεις, που σίγουρα έχρηζαν περαιτέρω έρευνας. Ωστόσο, θα ήταν αδόκιμος ο ισχυρισμός ότι οι θεάσεις στο Πεντελικό αποτελούν μια καθημερινότητα για τους κατοίκους ή τους περιστασιακούς επισκέπτες.

Κατά την άποψή μου, η κοινή γνώμη έχει εσφαλμένα συνδέσει το σοβαρότατο ζήτημα των ΑΤΙΑ με την «εξωγήινη λύση», όπως αυτή προβάλλεται -για να μην πω γελιοποιείται- από τα ευφάνταστα σενάρια των χολιγουντιανών ταινιών ή των βιβλίων επιστημονικής φαντασίας. Πιστεύω ο όρος ΑΤΙΑ καλύπτει ένα ευρύ φάσμα ενός πολύσημου φαινόμενου, το οποίο μπορεί να εκδηλώνεται με διαφορετικές μορφές ανά περίπτωση. Ως εκ τούτου, οφείλουμε να εξετάζουμε το κάθε συμβάν μεμονωμένα, δίχως προ-διαμορφωμένες ιδέες ή άλλες δημοφιλείς θεωρίες.

Σε μια κουβέντα που είχα πρόσφατα με ένα φίλο-ερευνητή σχετικά με τη σπηλιά του Νταβέλη και το Πεντελικό όρος γενικότερα, μου ανέφερε χαριτολογώντας ότι δεν γιατρεύεται αυτή η «αρρώστια». Πας μια φορά, πας και δεύτερη, ακολουθεί η τρίτη, η τέταρτη και δεν υπάρχει τέλος. Το Πεντελικό όρος είναι τελικά εμμονή, που δεν την χορταίνεις;

Η «Σπηλιά του Νταβέλη» ανήκει σε μια ομάδα τοπωνυμίων στα οποία η ανθρώπινη αντίληψη έχει αποδώσει μια σειρά από ιερά συμβάντα ή άλλες υπερβατικές και μυστικιστικές εμπειρίες. Είναι αναμενόμενο, λοιπόν, ο άνθρωπος να επιζητά να σχετιστεί με αυτούς τους τόπους, να συμμετάσχει και να κοινωνίσει την ιερότητά τους. Μέσω αυτής της συμπεριφοράς του θα μπορέσει να ολοκληρώσει τη συνείδησή του και να λάβει τις απαντήσεις σε γνωσιολογικά ή υπαρξιακά ερωτήματα που τον ταλανίζουν, αλλά η επιστημονική έρευνα έχει αποτύχει να απαντήσει.

Συν τοις άλλοις, ποτέ το βουνό της Πεντέλης δεν έμεινε πίσω από τις εξελίξεις. Πάντα καταφέρνει να κεντρίζει το ενδιαφέρον των επισκεπτών, ακόμη και των πιο τακτικών, σαν μια θεατρική παράσταση που κάθε φορά παίζεται, ή εκλαμβάνεται, διαφορετικά από τον εκάστοτε θεατή της.

Τον Αύγουστο του 2004 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Genius Loci» το βιβλίο του Βαγγέλη Ζήση «Τα μυστήρια της Πεντέλης», ενώ το Σεπτέμβριο του 2003 είχε προηγηθεί το βιβλίο του «Το Αρχέτυπο του Μαυροντυμένου Ανθρώπου» και πάλι από τις εκδόσεις «Genius Loci». Και τα δύο  έχουν εξαντληθεί.

Το 2003 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Genius Loci» το βιβλίο σας, «Το Αρχέτυπο του Μαυροντυμένου Ανθρώπου», όπου παρουσιάσατε ομοιότητες ανάμεσα σε ελληνικούς και μεσαιωνικούς μύθους με σύγχρονες περιπτώσεις «Αντρών με τα Μαύρα». Είναι τελικά οι «Άντρες με τα Μαύρα» ένα φαινόμενο από τις απαρχές της ανθρωπότητας, που η ερμηνεία μαζί με την ονομασία τους άλλαζε ανάλογα με το βιοτικό και πνευματικό επίπεδο της εκάστοτε κοινωνίας;

Η σημερινή εκδοχή του μυστηρίου των «Αντρών με τα Μαύρα» και ο συσχετισμός τους με τη θεωρία των εξωγήινων επισκεπτών, είναι λίγο-πολύ οικεία προς το ευρύ κοινό, έστω και αν πρόκειται για μια άποψη παραποιημένη από κινηματογραφικές παραγωγές ή φευγαλεές ματιές στο διαδίκτυο.
Αυτό που δεν έχει γίνει αντιληπτό, είναι ότι οι «Μαυροντυμένοι Άνθρωποι» συνιστούν μια αρχετυπική φιγούρα που αναδύεται μέσα από τις μυθολογίες των λαών, μεσαιωνικές δεισιδαιμονίες και παραδόσεις, βικτωριανές διηγήσεις, ιστορικά κείμενα, καταγραφές της λαογραφικής επιστήμης και, τελικά, από το συλλογικό ασυνείδητο. «Το Αρχέτυπο του Μαυροντυμένου Ανθρώπου» είναι ο καρπός μιας συγκριτικής μελέτης που επιχειρεί να κατανοήσει τη φύση αυτών των αινιγματικών μορφών που, όπως αποδεικνύεται, μας στοιχειώνουν από την «αυγή» της ανθρωπότητας ως σήμερα.

Τι μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στους αναγνώστες του παραφυσικού στην Ελλάδα;

Είναι γεγονός ότι την τελευταία δεκαετία, η μεγάλη μάζα του κοινού ενημερώνεται σχετικά με τις εξελίξεις στο χώρο του παραφυσικού αποκλειστικά από το διαδίκτυο. Το κακό είναι ότι αυτό ακολουθεί λειτουργικούς και εμπορικούς κανόνες που δεν συμβαδίζουν με τις ανάγκες μιας εμβριθούς έρευνας, ούτε βοηθούν στη σωστή παρουσίαση της. Βλέπουμε, εξάλλου, ότι η συντριπτική πλειονότητα των αναρτώμενων κειμένων είναι αντιγραφές από τον ένα ιστότοπο στον άλλο, ενώ βρίθουν από αυθαίρετους συμπερασμούς και την ελλειπή –στην καλύτερη περίπτωση- έρευνα. Πλέον δίνεται προτεραιότητα σε στοιχεία εντυπωσιασμού, παραπλανητικούς τίτλους και φανταχτερές παρουσιάσεις. Σαν να μην αρκούσαν αυτά, μέσα στον κυκεώνα της ανεξέλεγκτης πληροφόρισης που προσφέρει το διαδίκτυο, πολλές φορές είναι εξαιρετικά δύσκολο -ακόμη και στον έμπειρο αναγνώστη- να ξεχωρίσει την «ήρα από το στάρι».
Σε καμιά περίπτωση, βέβαια, οι άνωθεν παρατηρήσεις δεν έχουν σκοπό να δαιμονοποιήσουν το συνόλο του διαδικτύου. Άλλωστε, συχνά οι ίδιες «ασθένειες» εμφανίζονται και στην έντυπη ενημέρωση. Εκεί που θέλω να καταλήξω είναι η ανάγκη της κριτικής σκέψης και της προσεκτικής προσέγγισης των ηλεκτρονικών ή εντύπων μέσων, όσο και αν το τελικό συμπέρασμα δε συνάδει με τα προσωπικά μας πιστεύω ή φιλοδοξίες. Ο δρόμος της υπεύθυνης έρευνας είναι σκολιός, με πολλές απρόσμενες καμπές και στροφές... όμως είναι ο μόνος δρόμος!

Σας ευχαριστώ για τον χρόνο που διαθέσατε, για τις πληροφορίες που μας δώσατε και σας ευχόμαστε καλή επιτυχία σε ό,τι κάνετε από εδώ και πέρα!

Και εγώ σας ευχαριστώ. Ήταν χαρά μου!

Who is who: Ο Βαγγέλης Ζήσης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε προπονητική και την επιστήμη των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Παράλληλα, από τα μαθητικά του κιόλας χρόνια, ασχολήθηκε με τη συλλογή και τη μελέτη παράξενων θεμάτων, τα οποία η καθεστηκυία επιστημονική κοινότητα χαρακτηρίζει ως υπερβατικά. Η διαρκής αναζήτησή του αφορά διάφορα πεδία γνώσης, όπως τη μυθολογία, την ανθρωπολογία, τη λαογραφία, τη μεταφυσική, τη θρησκειολογία, αλλά και την επιστήμη. Πολύ συχνά, η περιπλάνησή του αποκτά κυριολεκτικό χαρακτήρα, με τη μορφή οδοιπορικών και επιτόπιων ερευνών ανά την υδρόγειο. Συμμετείχε στην αρχισυνταξία του περιοδικού «Terra Incognita» και αρθρογράφησε σε διάφορα ελληνικά περιοδικά. Έχει συγγράψει τα βιβλία «Το Αρχέτυπο του Μαυροντυμένου Ανθρώπου» (2003), «Τα Μυστήρια της Πεντέλης» (2004), τα οποία έχουν εξαντληθεί. Το 2013 παρουσίασε την νέα του δουλειά, «Πεντέλη. Ιστορία, Θρύλοι, Μυστήρια», από τις εκδόσεις «Άλλωστε».

Το προσωπικό blog & προφίλ του Βαγγέλη Ζήση, είναι:

blog: http://vangelis-zisis.blogspot.gr/

Facebook: https://www.facebook.com/vangelis.zisis.58