Το κοιμητήριο του Αγίου Γεωργίου Σύρου, αποτελεί περισσότερο
ένα μουσείο παρά ένα νεκροταφείο. Ο ξεχωριστός χώρος των μαυσωλείων έχει είσοδο
στη Β.Α. γωνία του. Εδώ υπάρχουν 56 μεγαλόπρεπα μαυσωλεία, που ανήκουν στις
επιφανέστερες οικογένειες της Ερμούπολης και ανεγέρθηκαν κυρίως κατά τη
διάρκεια του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού. Οι αρχιτεκτονικοί τύποι και ο
γλυπτός διάκοσμος προσφέρουν σημαντικά στοιχεία στην Ιστορία της Τέχνης.
Δυστυχώς δέκα μόνο από αυτά τα μνημεία φέρουν την υπογραφή
των δημιουργών τους, κυρίως Ελλήνων και ιδιαίτερα Τηνίων, επηρεασμένων από το
ρεύμα του κλασικισμού. Στη Σύρο είχαν εργαστήρια ο Φραγκούλης Ταλιαδούρος και ο
γιος του Αντώνιος, ο Ιωάννης Φυτάλης, οι Γεώργιος και Ιωάννης Βιτάλης και ο
Αλέξανδρος Γ. Βιτάλης. Στο κοιμητήριο πάντως εκτός από τους προαναφερόμενους
έχουν εργαστεί και οι Νικόλαος Σπανός, Κ. Μαρμαρινός, Ν. Περάκης, Ι. Καρπάκης,
και ο Ιταλός Α. Canessa..
Το νεκροταφείο αποτελείται από τρία μέρη. Το πρώτο
περιλαμβάνει τους μεγαλοπρεπείς τάφους, το δεύτερο περιέχει απλές ταφόπλακες
και το τρίτο είναι το σύγχρονο τμήμα. Μέσα από τους διαδρόμους του Μαυσωλείου
περνά όλη η ιστορία του νησιού, όλοι αυτοί οι σημαντικοί άνθρωποι που συνέβαλαν
στην ανάπτυξη του σε όλους τους τομείς, αλλά και ο απλώς και ανώνυμος κόσμος
που είχε την ευτυχία να γεννηθεί και να ζήση στην Σύρο. Ορισμένα από τα ταφικά
μνημεία είναι επιβλητικά: ναΐσκοι, προτομές και αγάλματα, σαρκοφάγοι
διακοσμημένη με εικόνες από την ζωή του νεκρού όπως σύνεργα ή σύμβολα του
επαγγέλματος του (άγκυρες, καράβια), κίονες, ανάγλυφα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο συμβολικός χαρακτήρας των
γλυπτών παραστάσεων: πεταλούδες που συμβόλιζαν την ανθρώπινη ψυχή στην ελληνική
αλλά και ρωμαϊκή μυθολογία, γυναικείες μορφές, σταυροί, λύχνοι, το κηρύκειο του
Ερμή, με πολλούς συμβολισμούς, και το αποκορύφωμα όλων η ίδια η ιδέα του
θανάτου απεικονισμένη στη μορφή ενός αγγέλου ο οποίος κρατά ανεστραμμένο τον
πυρσό της ζωής. Επιπλέον ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα επιγράμματα των τάφων,
πολλά από αυτά δημιουργίες επώνυμων Συριανών ή και άλλων λογίων.
